نورالله صالحی آسفیجی - استادیار دانشگاه شهید باهنر، کرمان، ایران

فیزیک کوانتومی صرفا یک نظریه نیست؛ بلکه شیوه ای از تفکر است که می تواند در سایر رشته های علمی به کار رود و از اصول و مفاهیم آن به صورت رویکردی علمی در رشته هایی از قبیل کامپیوتر، اطلاعات، زیست شناسی، ارتباطات، روان شناسی و علوم تربیتی استفاده شود. بر خلاف پارادایم نیوتونی که به جزءگرایی و تمرکز بر اجزای کارکردی توجه دارد، پارادایم کوانتومی، کل گراست و بر روابط، متمرکز است. بر مبنای پارادایم کوانتومی، کل جهان متشکل از انرژی است که حالت پایه ای این انرژی (حالت ساکن و غیر برانگیخته انرژی منبع) خلا کوانتومی نامیده می شود. به عبارت دیگر جهان، میدان بیکران انرژی است که در آن هیچ جای خالی وجود ندارد.این میدان را «خلا کوانتومی» نام نهاده اند؛ ولی خلا مذکور، تهی نیست و همه اشیا و پدیده ها را در بر می گیرد.اندازه گیری که قلب نظریه کوانتوم است، یکی از وجوه افتراق اساسی مکانیک کوانتوم با مکانیک کلاسیک به شمار می آید. در مکانیک کوانتومی به تعریف دقیقی از اندازه گیری نیاز است. در کوانتوم مکانیک، مشاهده شیء میکروسکوپی به تغییر عمده در حالت آن ذره منجر می شود. بنابراین اندازه گیری در مکانیک کوانتومی با اندازه گیری در مکانیک کلاسیک که در آن مشاهده و اندازه گیری تاثیر چندانی بر جسم ندارد، متفاوت است. پیش فرض معمول درباره اندازه گیری این است که سیستم مورد اندازه گیری واجد کمیتی است و آن کمیت دارای مقداری است که اندازه گیری می شود. بنابراین اندازه گیری خاصیتی را آشکار می کند که سیستم قبلا واجد آن بوده است؛ به طوری که حتی اگر اندازه گیری روی سیستم صورت نگرفته بود نیز سیستم این خاصیت را می داشت.به نظر می رسد قلب نظریه کوانتوم همان علم قدر (در مبحث قضا و قدر) خداوند متعال است. قدر یعنی اندازه، اندازه گیری و تعیین حد و حدود چیزی و در اصطلاح به این معناست که خداوند برای هر چیزی اندازه ای قرار داده و آن را بر اساس محاسبه و سنجش آفریده است. قدر نیز به اعتبار مرتبه بر دو قسم است: ۱. قدر علمی: علمی که منشا حدود و اندازه اشیاست؛ ۲. قدر عینی: نفس تعین وجود و اندازه وجود اشیا از آن جهت که به واجب الوجود منتسب است. منظور از قدر در این تحقیق، قدر علمی است. در نتیجه به نظر می رسد پارادیم کوانتوم قادر است معضلات علوم مختلف را حل کند؛ زیرا بر یک حقیقت محض (علم قدر خداوتد تبارک و تعالی) مبتنی است.

اندازه گیری, پارادیم, کوانتوم, قدر علمی, قدر عینی