آزاده ایمانی - دانشجوی کارشناسی ارشد ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران.
جعفر احمدی - استاد، گروه ژنتیک و به نژادی گیاهی، دانشگاه بین المللی امام خمینی(ره)، قزوین، ایران
محسن حیدری - کارشناس ارشد علوم باغبانی، پژوهشگر بخش تحقیقات پسته، مرکز پژوهشی فناوری های نوین باغبانی پسته، تهران، ایران

هدف: بررسی میزان تنوع ژنتیکی در ارقام ایرانی و خارجی پسته­های موجود در ایران با استفاده از نشانگرهای CBDP (CAAT box- derived polymorphism) و کارائی این نشانگرها در تفکیک و گروه­بندی ارقام و از و اهداف این تحقیق به­شمار می­آید. مواد و روش ها: در این تحقیق تنوع ژنتیکی ۷۳ رقم (۶۳ رقم ایرانی و ۱۰ رقم خارجی) با استفاده از ۲۵ آغازگر CBPD مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج: بر اساس نتایج آزمایش درصد چند شکلی باندها در ارقام ایرانی ۵۶/۷۷ درصد و در ارقام خارجی ۸۰/۶۷ درصد مشاهده شد. میانگین PIC برای نشانگرهای CBPD، ۷۶/۰ بود و تمام آغازگرهای CBDP توانایی بالایی در تفکیک ارقام پسته داشتند. میانگین MI (Marker Index) برای آغازگرهای CBDP برابر۶۵/۲ بود و آغازگر CAAT۲ بیشترین (۵۲/۸( مقدار MI را نشان داد. تجزیه واریانس مولکولی نشان داد که از کل تنوع، چهار درصد به تنوع بین گروهی و ۹۶ درصد به تنوع ژنتیکی درون گروهی اختصاص دارد. مقدار Gst برابر با ۰۴/۰ تنوع پایین بین گروهی و مقدار Nm برابر با ۰۳/۱۱ احتمال وقوع جریان ژنی بین ارقام خارجی و ایرانی پسته را نشان داد. ارقام ایرانی از نظر هر دو شاخص تنوع ژنی Nei و شانون از مقادیر بالاتری نسبت به ارقام خارجی برخوردار بودند. تجزیه کلاستر با استفاده از ماتریس جاکارد و به روش UPGMA نشان داد که متوسط ضریب تشابه بین ارقام ۶۸/۰ بود و ارقام پسته مورد مطالعه در سه گروه اصلی از هم متمایز شدند که هر کدام از گروه­های اصلی به چند زیرگروه تفکیک شدند. تجزیه به مختصات اصلی نیز تقسیم بندی حاصل از تجزیه کلاستر را تائید نمود. نتیجه گیری: استفاده از نشانگرهایCBDP برای بررسی تنوع ژنتیکی ارقام پسته مناسب می­باشند و کارایی و قدرت تمایز آغازگرهای CBDP با توجه به بالا بودن میانگین PIC و MI تایید شد.

تنوع ژنی, پسته, نشانگر عملکردی, جعبه CAAT, CBDP