پریسا قنبری نمین - دانش ‏آموخته کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران
رسول اصغری زکریا - استاد، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
ناصر زارع - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل
مریم خضری - گروه تولیدات گیاهی و ژنتیک، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران.

هدف: گیاه شیرین بیان سا (Galega officinalis L.) از خانواده لگومینوز است که در درمان دیابت از آن استفاده می شود. کشت ریشه های مویین سیستم ارزشمندی جهت تولید متابولیت های ثانویه در مقیاس وسیع است. کاربرد محرک ها در کشت بافت و سلول گیاهی، یکی از ابزارهای زیست فناورانه کارآمد برای القاء بیوسنتز و تجمع متابولیت های ثانویه است. این تحقیق با هدف بررسی تاثیر نانو ذرات آهن، نقره و سیلیکون بر محتوای گالگین در کشت ریشه های مویین گیاه G. officinalis انجام شد. مواد و روش ها: در این تحقیق القای ریشه های مویین در ریزنمونه های برگ، کوتیلدون و هیپوکوتیل G. officinalis با استفاده از سویه A۴ باکتری Rhizobium rhizogenes انجام و تاثیر غلظت های مختلف نانو محرک های نقره، سیلیکون و اکسید آهن بر رشد ریشه و محتوای گالگین، فنول و فلاونوئید کل ریشه های مویین بررسی شد. نتایج: نتایج حاصل از تلقیح ریزنمونه های مختلف گیاه G. officinalis با سویه A۴ نشان داد که بیشترین میزان القای ریشه در ریزنمونه های برگ با میانگین پنج ریشه در هر ریزنمونه به دست آمد. در بین ریشه های مویین تیمار شده با محرک، بیشترین میزان رشد ریشه متعلق به تیمار ۵۰ و ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نانو ذرات سیلیکون به مدت ۷۲ ساعت بود. کاربرد تمامی سطوح محرک های نقره، آهن و سیلیکون به مدت ۳۶ ساعت منجر به افزایش معنی دار میزان فنول کل ریشه های مویین شد به طوری که بیشترین میزان فنل کل در تیمار ریشه ها با غلظت ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نانو ذرات سیلیکون به مدت ۳۶ ساعت و با میانگین ۰۹/۳ میلی گرم بر گرم به دست آمد. همچنین بر اساس نتایج، بیشترین میزان فلاونوئید کل در غلظت ۲۰۰ میلی گرم در لیتر نانو اکسید آهن به مدت ۳۶ ساعت و بیشترین میزان محتوای گالگین در تیمار ریشه ها با ۱۰ و ۲۰ میلی گرم در لیتر نانو ذرات نقره و ۱۰۰ میلی گرم در لیتر نانو ذرات سیلیکون به مدت ۳۶ ساعت به دست آمد.  نتیجه گیری: نوع و غلظت مناسب نانو محرک عامل موثری در میزان پاسخ ریشه های مویین به نانو محرک ها است. بیشترین عملکرد گالگین (۵۵/۱۷ میلی گرم) در تیمار ریشه ها با غلظت ۵۰ میلی گرم در لیتر نانو ذرات سیلیکون به مدت ۷۲ ساعت به دست آمد. این امر را می توان هم به رشد بهتر ریشه های مویین و هم به محتوای بالای گالگین در این غلظت نسبت داد.

ریشه های مویین, گالگین, متابولیت های ثانویه, نانو محرک ها