حامد فتحعلیانی - استادیار گروه معارف، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ایران.
ابراهیم حسین خانی - دانشجوی کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ایران.
سمیرا عسگری - دانشجوی کارشناسی ارشد الهیات و معارف اسلامی گرایش فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد ملایر، ایران.
ابوالفضل یداللهی اصلان - استادیار گروه ادبیات عرب، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان، ایران.

خانواده گروهی است متشکل از افرادی که از طریق نسب و سبب و رضاع با یکدیگر به عنوان، شوهر، زن، مادر، پدر، برادر و خواهر در ارتباط متقابلند و فرهنگ مشترکی پدید آورده و در واحد خاصی زندگی میکنند. خانواده موثرترین عامل انتقال فرهنگ و رکن بنیادی جامعه است که در شرایط مختلف در تاثیر و تاثر متقابل با فرهنگ و عوامل اجتماعی است. انسانها در خانواده به هویت و رشد شخصیتی دست مییابند و در خانواده های سالم و رشید به تکامل معنوی و اخلاقی نائل میشوند. لذا خانواده عامل کمالبخشی، سکونت، آرامش و بالندگی به اعضای خویش است که در تحولات اساسی جوامع نقش عمدهای ایفا میکند. البته خانواده متاثر از عملکرد مذهب، آموزش و حکومت نیز میباشد و این تاثر به صورت متقابل باعث ایجاد تغییرات اساسی میگردد. اگر خانواده محیط سالم و سازندهای داشته باشد و نیازهای جسمی و روحی افراد خویش را برآورده سازد، کمتر به خدمات جانبی و جبرانی برای خانواده نیاز است.لذا مقاله پیشرو به مبانی حقوقی و اخلاقی خانواده در اسلام به طرح حقوق همسران و آمیختگی این حقوق با اخلاق پرداخته است. در این بین فلسفه خاص اسلام درباره حقوق خانوادگی در دو محور الف - حقوق مشترک و ب- حقوق همسران در قرآن و حدیث بررسی شده که اهم حقوق مشترک عبارتند از: .۱ توجه به جایگاه خانواده .۲ تثبیت نقشها .۳ حفظ شئون فردی .۴ آشنایی و پایبندی به تعهدات حقوقی و اخلاقی .۵ حسن معاشرت. و در حقوق همسران در قرآن و حدیث، ابتدا، وظایف مرد نسبت به همسرش(.۱ حقوق مادی و نفقه زن .۲ تامین نیاز جنسی .۳ نظافت و آراستگی .۴ پرهیز از سخت گیری .۵ غیرت دینی) و سپس وظایف زن نسبت به همسرش(. ۱ آیا ریاست در خانواده امری ضروریست؟.۲ تمکین و تامین نیاز جنسی .۳ زینت و آرایش برای شوهر .۴ پاکدامنی و حجاب زن) بررسی شده است. روش این تحقیق توصیفی-تحلیلی با فن کتابخانه ای است.

عیال، اسر، زوج، خانواده، مبانی حقوقی، اخلاق، اسلام.