زهرا اردنجی - کارشناسی ارشد بیوتکنولوژی کشاورزی ، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد
محمود قربان زاده نقاب - دانشیار دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد
محمد زارع مهرجردی - استادیار گروه بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی شیروان، دانشگاه بجنورد

گلرنگ (.Carthamus tinctorius L) از جمله گیاهان ارزشمند است که از دانه و گل آن در صنایع دارویی و خوراکی استفاده میشود. شناسایی عوامل موثر در رشد گل و توسعه بذر از اهداف محققان در بررسی مکانیسم های موثر در این فرآیند می باشد. لذا این تحقیق با هدف شناسایی این عوامل با بهره گیری از مزایای کشت این ویترو انجام شد. برای این منظور غنچه های گل، قبل از گرده افشانی از پایه مادری جدا شد. به منظور بررسی خصوصیات گل، غنچه های گل در محیط کشت MSI به همراه تنظیم کننده - های رشد گیاهی (SA ۴، BAP۳، IAA۲) در دو سطح (۰/۵ میلی گرم در لیتر) و (۱میلی گرم در لیتر) و سه سطح ساکارز (۱۰ ،۳۰ و۶۰ گرم در لیتر) کشت شد. جهت بررسی القای تولید بذر در شرایط این ویترو، دو آزمایش به صورت همزمان انجام شد. در آزمایش اول، غنچه های گل در محیط کشت MS به همراه ترکیب هورمونی (IAA, BAP, SA, GA۵در یک سطح (۰/۷۵میلی۔ گرم در لیتر) و در سه سطح ساکارز (۱۰، ۳۰ و ۶۰ گرم در لیتر) کشت شد. در آزمایش دوم، غنچه های گل به مدت زمان (۰، ۵، ۱۰، ۱۵، ۳۰ دقیقه در زیر نور UV قرار داده شد. سپس در محیط کشت MS به همراه ترکیب هورمونی (۰/۵ میلی گرم در لیتر) IAA (۴ میلی گرم در لیتر) BAP و ترکیب هورمونی (۰/۵میلی گرم در لیتر) BAP (۰/۵ میلی گرم در لیتر) D-۲,۴کشت شد. نتایج بدست آمده حاکی از آن است که با افزایش درصد ساکارز میزان تولید رنگدانه گلرنگ افزایش یافت. در اثر متقابل تیمار هورمونی و ساکارز، هورمون BAP و ۶ درصد ساکارز بیشترین تاثیر را بر روی مورفوژنز بذر داشت. در تیمار نوری در تقابل با هورمون ها، میانگین بیشترین وزن و اندازه بذر در تیمار (۱۵=UV) و غلظت بالای سیتوکینین به اکسین مشاهده شد.

پرتوی فرابنفش، ساکارز، رنگدانه، گلرنگ، BAP