محمد رضا موحدی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم
مسعود معظمی گودرزی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه قم

در این پژوهش به بررسی و تحلیل انگیزه ها و دلایل رفتار و گفتار طنزآمیز ابوسعید به عنوان یک شخصیت برجسته عرفانی پرداخته ایم و تاثیر ویژگی های اخلاقی و عرفانی ابوسعید بر گفتار و رفتار طنازانه او را به روش تحلیل محتوایی بررسی کرده ایم. اصلی ترین وجه شخصیت طناز ابوسعید، بداهه گویی و تسلط بر بازی های لفظی و کلامی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مهم ترین وجوهی که به عنوان پایه و اساس شوخی ها و طنازی های ابوسعید است در سیزده دسته قرار می گیرند. از این میان سه مورد که عبارت هستند از: ۱ بداهه گویی و بازیهای کلامی ابوسعید؛ ۲ طنز موقعیت یا آموزش عملی عرفان با تکیه بر طنز؛ ۳ پرهیز از خودخواهی و خودبینی، بیش از ۶۰% از مجموعه انگیزه ها و دلایل طنازی ابوسعید را تشکیل می دهند. مساله شوخ طبعی ذاتی ابوسعید، اقبال مردم به او به دلیل روحیه طناز او و طنز به مثابه آیینه تمام نمای ویژگی های برجسته عرفانی، اخلاقی و اجتماعی ابوسعید از موضوعات مورد بحث در این پژوهش هستند.

طنز, طنازی, شوخ طبعی, ابوسعید, عرفان