مائده شهیری طبرستانی - گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

 قارچ Trichoderma harzianum به­عنوان یک عامل شناخته شده کنترل زیستی بیمارگرهای گیاهی و همچنین افزایش دهنده رشد گیاهان، در کشاورزی مورد استفاده قرار می­گیرد. با توجه به اثرات تخریب­کننده عوامل زنده و غیرزنده بر کارایی این قارچ، کپسوله کردن عوامل زیستی با پلیمرهای زیست­تخریب پذیر می­تواند سد محافظتی اطراف این قارچ ایجاد نماید. در سال های اخیر، این فناوری زیست­سازگار، مورد توجه محققین قرار گرفته است. در این پژوهش اثرات ضدقارچی عصاره خام و نانوکپسول­های کیتوسان حاوی عصاره قارچ آنتاگونیست T. harzianum در برابر قارچ بیمارگر Macrophomina phaseolina (عامل بیماری پوسیدگی ذغالی سویا) مورد بررسی قرار گرفت. تهیه نانوکپسول­ها به روش ژلاسیون یونی انجام شد. مطالعات ریخت­شناسی نانو­ذرات کپسوله شده با استفاده از میکروسکوپ الکترونی روبشی گسیل میدانی انجام گرفت. میانگین اندازه نانو­ذرات و همچنین پایداری آنها با روش طیف­سنجی پراکندگی نور هیدرودینامیکی اندازه­گیری شد. جهت بررسی فعالیت ضدقارچی عصاره خام و نانو­کپسول­های کیتوسان حاوی عصاره قارچ آنتاگونیست، محیط کشت  سیب­زمینی- دکستروز- آگار (PDA) سترون حاوی غلظت­های مختلف هر یک از تیمارها تهیه گردید. قطر پرگنه قارچ بیمارگر پس از ۵ روز، اندازه­گیری و درصد بازدارندگی از رشد قارچ عامل بیماری نسبت به شاهد محاسبه شد. نتایج حاصل از تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی روبشی نشان داد، نانو­کپسول­های حاوی عصاره قارچ آنتاگونیست به­صورت ذرات کروی یکنواخت با میانگین قطر ۹۱/۷۷ نانومتر می­باشند. اثرات ضدقارچی نانو­کپسول­های حاوی عصاره قارچ آنتاگونیست به­صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد، نانوکپسوله کردن عصاره قارچ آنتاگونیست، سبب افزایش معنی­داری در قدرت بازدارندگی قارچ عامل بیماری گردید. عصاره نانوکپسوله شده با گذشت زمان به دلیل رهایش کنترل شده عصاره، به­طور موثرتر و در مدت زمان بیشتری می­تواند قارچ بیمارگر را کنترل نماید. بنابراین، به­نظر می­رسد کپسوله کردن عصاره T. harzianum، در حفظ اثرات ضد­قارچی آنتاگونیست در بر­همکنش با محیط اطراف نقش دارد.

اثرات ضد قارچی, کیتوسان, نانو کپسول, Macrophomina phaseolina, Trichoderma harzianum