محمد مهدیزاده - Department of oral and Maxillofacial Surgery, Faculty of Dentistry, Qom University of Medical Sciences
نوید ناطقی - Research Student Committee, Faculty of Dentistry, Qom University of Medical Sciences
مصطفی واحدیان - Clinical Research Development Center, Qom University of Medical Sciences
نیما بیوکی - Department of Oral and Maxillofacial Radiology, Faculty of Dentistry, Qom University of Medical Sciences

زمینه و هدف: کانال های مندیبل دوشاخه یکی از تنوعات آناتومیکی در کانال های مندیبولار تحتانی است که عدم توجه به آن می تواند باعث بروز عوارضی مانند بی حسی و خون ریزی حین درمان های دندان پزشکی شود. هدف از انجام این مطالعه بررسی شیوع وجود کانال های دوشاخه و ارتباط آن با موقعیت و پهنای کانال اصلی در رادیوگرافی های پانورامیک جمعیتی از شهر قم است. روش بررسی: در این مطالعه توصیفی-تحلیلی، مقطعی و گذشته نگر، رادیوگرافی پانورامیک ۲۴۱۵ نفر (۱۳۲۰ زن و ۱۰۹۵ مرد) با بازه سنی ۱۸ تا ۸۶ سال بررسی شد که در سال ۱۳۹۸ به دانشکده دندان پزشکی و درمانگاه دندان پزشکی سلامت قم مراجعه کردند. رادیوگرافی ها از نظر وجود کانال مندیبل دوشاخه در سمت راست و چپ و همچنین اندازه گیری پهنا و فاصله کانال ها با استفاده از نرم افزار Scanora ارزیابی شدند. برای تجزیه وتحلیل داده ها از آمار توصیفی (فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و آمار تحلیلی (آزمون کای دو، آزمون تی مستقل و آزمون من ویتنی) استفاده شد و۰۵/۰ P< معنادار تلقی شد. یافته ها: نتایج نشان داد شیوع کانال های مندیبل دوشاخه در ۶۴ نفر (۶/۲ درصد) بود. سه نفر (۱/۰ درصد) کانال مندیبولار دوشاخه دوطرفه داشتند و به این ترتیب تعداد کل کانال های دوشاخه ۶۷ مورد شناسایی شد. شایع ترین نوع کانال های مندیبل دوشاخه، نوع ۲ بود. همچنین رابطه معناداری بین سن، جنس، پهنا و فاصله تا بوردر تحتانی مندیبل با وجود کانال های مندیبل دوشاخه یافت نشد. نتیجه گیری: شیوع کانال مندیبل دوشاخه در تصاویر پانورامیک رابطه معناداری با سن، جنس، پهنای کانال و فاصله تا بوردر تحتانی مندیبل نداشت.

Panoramic Radiography, Mandible, Anatomic Variations, رادیوگرافی پانورامیک, مندیبل, تنوع آناتومیک