علی اکبر ابراهیمی نژاد - دانشگاه قم، دانشکده مدیریت و اقتصاد، گروه اقتصاد اسلامی
سید هادی عربی - عضو هیئت علمی دانشگاه قم
یزدان گودرزی فراهانی - عضو هیات علمی دانشگاه قم

یکی از چالش‎های اصلی آزادسازی اقتصادی در حوزه سیاست‎گذاری، تاثیرگذاری آن بر نابرابری درآمدی است که در کشور ما نیز مورد توجه و اختلاف سیاستمداران قرار دارد. دسته‎ای از نظریات با اتکا به مکانیسم بازار، افزایش آزادی اقتصادی را سبب بهبود نابرابری درآمدی می دانند و دسته دیگر با توجه به نقایص مکانیسم بازار، وضعیت نابرابری درآمدی در صورت افزایش آزادی اقتصادی را مبهم توصیف می‎کنند که اقتصاددانان تاکنون به شیوه های مختلف به آزمون این نظریات پرداخته‎اند. در پژوهش حاضر ضمن تحلیل نظری این دو رویکرد متفاوت، به آزمون تجربی این رابطه برای دو گروه مختلف از کشورها در بازه ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۸ پرداخته شده است. گروه اول شامل هجده کشور با درجه آزادی بالا و گروه دوم شامل شانزده کشور با درجه آزادی پایین هستند. سطوح اولیه و متفاوت نابرابری به عنوان یکی از مبادی مورد اختلاف این دو رویکرد در آزمون تجربی مبتنی بر رگرسیون چندکی (QR) مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج نشان می‎دهد در هر دو گروه و در سطوح پایین و میانه نابرابری، افزایش آزادی اقتصادی موجب بهبود نابرابری درآمدی شده است، اما این رابطه در سطوح بالای نابرابری درآمدی بی معناست. دلالت‎های این نتایج برای سیاستگذاران اقتصاد ایران گویای این است که در سطوح بالای ضریب جینی (۴/۴۱−۴/۴۸) حرکت به‎سوی آزادسازی اقتصادی به سبب نبود شرایط مساعد اقتصادی، منجر به نتایج مورد انتظار نخواهد انجامید و از آنجا که در حال حاضر نابرابری درآمدی در ایران نزدیک به این بازه است (ضریب جینی ۴/۴۰ برای سال ۹۹)، لازم است بیش از تمرکز به سیاست‎های آزادسازی، وضعیت نابرابری مورد توجه قرار گیرد.

آزادی اقتصادی, نابرابری درآمدی, توزیع درآمد, سرمایه‎داری, نهادگرایی, رگرسیون کوانتایل