ابوالفضل امانی مهترلو - دکتری فقه و حقوق
میلاد فدوی - کارشناس ارشد حقوق خصوصی

سکوت، در مفهوم حقوقی آن، یعنی عدم اعلام اراده صریح یا ضمنی. نقش سکوت در اعمال حقوقی، مورد بحث بسیاری در میان فقها و حقوقدانان قرار گرفته است، به ویژه در موضوعاتی مانند: سکوت در خیار فسخ، سکوت باکره در نکاح، سکوت در ادعا، سکوت هنگام ولادت، سکوت در برابر ایجاب، سکوت در مقام بیان و حتی سکوت از منابع استنباط احکام و.... اما در باب معاملات شخص ساکت وضعیت مبهمی دارد و نمیتوان قبول یا رد ایجاب را به او نسبت داد زیرا سکوت نشاندهنده ی قصد و اراده نیست و نمیتوان گفت شخصی که ساکت است قصد انجام معامله را دارد. مثلا درصورتی که یک شخص پیشنهاد انجام یک معامله را به دیگری میدهد، تا زمانیکه طرف مقابل ساکت است و جوابی به این ایجاب نداده است، نمیتوان گفت او این معامله را قبول یا رد کرده است. در قراردادها وقتی قرارداد ابهام ندارد و با دیدن الفاظ آن می توان به معنای خاصی دست یافت، باید به ظاهر آن پایبند بود و الفاظ را حمل بر معانی حقیقی نمود مگر خلاف آن ثابت شود. اما در فرض ابهام قرارداد که استعمال معنی حقیقی یا مجاز لفظ معلوم نیست و قرینه هم مبنی بر استعمال معنی مجازی وجود ندارد باید با استفاده از اصل حقیقت، لفظ را حمل بر معنای حقیقی نمود. اما در فرض سکوت باید به کل قرارداد توجه نمود و با حمل الفاظ بر معانی حقیقی و احراز ظهور عرفی به تفسیر قرارداد پرداخت. که از جمله استثنائات وارد بر اصل حقیقت، متعذر بودن و خلاف عادت بودن حقیقت است.

ایجاب، قبول، سکوت، قراردادها، تعهدات