توحید شیری - کارشناسی ارشد معماری، گروه معماری، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران.
محمد دیده بان - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران.
محسن تابان - استادیار، گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه صنعتی جندی شاپور، دزفول، ایران.

آب انبارها علاوه بر مناطق گرم و خشک، در مناطق سرد کشورمان نیز مورد استفاده عموم قرار می گرفته است. یکی از اصلی ترین عنصر آب انبارها پوشش مخزن آن هاست، که از طاق های آجری گوناگون مانند آهنگ، کلنبو با خیز و فرم های متفاوت ساخته شده است. هدف از این پژوهش شناخت میزان دریافت تابش خورشید در سطوح و جریان حرارت در داخل گنبد آب انبارهای قزوین می باشد که منجر به شناخت بهینه ترین فرم پوشش مخزن آب انبار در بین نمونه های مطالعه شده می گردد. برای انجام این تحقیق چهار نمونه از آب انبارها با ساختار متفاوت گنبد در شهر قزوین انتخاب، سپس گنبدها در نرم افزار Revit ۲۰۱۶ مدلسازی شد و میزان دریافت تابش خورشید گنبدها در سردترین روز سال و در ساعات ۱۳، ۱۴و ۱۶ با استفاده از پلاگین های Honeybee & Ladybug با موتور انرژی پلاس مشخص گردید. برای اعتبارسنجی با استفاده از نرم افزار COMSOL تحلیل جریان هوای یکسان CFD در گنبدهای خیز بلند و کم انجام شد. نتایج آنالیزها نشان دادند که میزان دریافت تابش در سطوح گنبد آب انبارها متفاوت است و در گنبدهای خیز کم و سطح تماس زیاد نسبت به تابش خورشید، عملکرد دریافت حرارت نسبت به گنبدهای خیز بلند، بیشتر است. زیرا این گنبدها سطوح بیشتری در معرض تابش خورشید قرار می دهند. در تحلیل جریان CFD در هنگام ظهر و گرمای شدید روز، در قسمت بالای گنبد خیز بلند گردابه ی گرما ایجاد می گردد که از گرم شدن بیش از حد داخل گنبد جلوگیری می نماید. بنابرین مناسب ترین گنبد برای آب انبارهای اقلیم سرد قزوین، گنبدهای خیز کم می باشند.

تابش خورشید, گنبد, COMSOL, Honeybee & Ladybug, آب انبارهای قزوین