سعید امیری - دانشجوی مقطع دکتری زراعت، گروه کشاورزی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران
مسعود رفیعی - بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم آباد، ایران.
جهانفر دانشیان - موسسه اصلاح و تهیه نهال و بذر، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
علی خورگامی - گروه کشاورزی، واحد خرم آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، خرم آباد، ایران

به منظور بررسی واکنش های مورفولوژیک و بیوشیمیایی گیاه سویا (Glysin max L.) به تنش خشکی در کشت دوم، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی لرستان در تابستان سال های ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ در دو محیط نرمال و تنش خشکی اجرا شد. در هر محیط ۱۹ ژنوتیپ سویا در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بررسی گردید. نتایج نشان داد که کلیه صفات به جز درجه حرارت برگ در اثر تنش خشکی کاهش یافتند. مقایسه میانگین نشان داد که بیشترین درجه حرارت برگ از ژنوتیپ شماره ۹ در محیط تنش و کمترین آن از ژنوتیپ های شماره ۴ و ۱۵ در محیط نرمال (به ترتیب ۵/۲۷ و ۲/۱۳ درجه سانتی گراد) حاصل شد. بیشترین و کمترین عملکرد دانه در محیط نرمال از ژنوتیپ های شماره ۷ و ۱۹ (به ترتیب ۴۸۹۴ و ۲۱۲۰ کیلوگرم در هکتار) و در محیط تنش از ژنوتیپ های شماره ۹ و ۱۹ (به ترتیب ۲۸۷۳ و ۲۷۵ کیلوگرم در هکتار) به دست آمد. نتایج خصوصیات بیوشیمیایی اندام هوایی نشان داد که میزان قندهای محلول غیر ساختاری و پرولین با اعمال تنش افزایش یافت و به ترتیب از ۸۷/۱ و ۰۰۲۸/۰ در محیط نرمال به ۷۷/۳ و ۰۰۵۴/۰ میلی گرم بر گرم وزن تازه در محیط تنش افزایش یافت. در میان ژنوتیپ ها بیشترین میزان پرولین اندام هوائی از ژنوتیپ شماره ۴ و کمترین آن از ژنوتیپ شماره ۱ (به-ترتیب ۰۴۳/۰ و ۰۳۷۷/۰ میلی گرم بر گرم وزن تازه) حاصل شد. در مجموع، براساس میزان تولید دانه، ژنوتیپ شماره ۷ برای شرایط نرمال و ژنوتیپ شماره ۹ برای شرایط تنش در شرایط اقلیمی معتدل مانند خرم آباد قابل توصیه است.

پرولین, تنش خشکی, صفات مورفولوژیک, عملکرد دانه, قندهای محلول غیرساختاری