نیره مبارکی فرد - دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران،واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
سید محمد سید میرزایی - استاد جمعیت شناسی، واحد علوم تحقیقات،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران،ایران
محسن ابراهیم پور - استاد یار جامعه شناسی،دانشگاه تهران

در شهر تهران چهار دسته از عوامل در توسعه شهری نقش داشته اند که تعامل و برهم کنش این مجموعه از عوامل در طی یکصد سال اخیر نوعی توسعه نامتوازن شهری و عدم توزیع نامتناسب امکانات را به همراه داشته است. عوامل اقتصادی، عوامل اجتماعی، عوامل فرهنگی و عوامل تاریخی-سیاسی به عنوان مهم ترین عوامل توسعه شهری قابل ذکر است. هدف کلی پژوهش حاضر، تحلیل جامعه شناختی روند تحولات توسعه عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهننگی شهر تهران در فاصله ۲۰ ساله گذشته است. سوال پژوهش این است که آیا تحولات توسعه شهری بر توسعه عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی شهر تهران در ۲۰ سال گذشته تاثیر داشته است؟ روش تحقیق حاضر اسنادی و تاریخی است. با استفاده از آمارهای سرشماری ها چهار شاخص عوامل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در توسعه کلان شهر تهران تعیین شده و با استفاده از تحلیل خوشه ای و تحلیل عاملی، فرضیه های تحقیق بررسی شد و مورد تایید قرار گرفت. نتایج تحقیق نشان می دهد در توسعه اجتماعی رویکرد انسانی و فرهنگ محور به توسعه می تواند ضمن تقویت و ارتقای ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی توسعه پایدار، به نتایج جامع و اثربخش منتهی شود. توسعه کالبدی تهران با رویکرد اقتصادی نظریه نوسازی برای توسعه، قابل تبیین است. توسعه سیاسی تهران با توسعه شهری هم ارز نیست و اما توسعه تاریخی و اقتصادی تهران تحت تاثیر توسعه شهری بوده است.

توسعه شهری, توسعه کالبدی, توسعه اجتماعی, توسعه سیاسی, توسعه اقتصادی, توسعه فرهنگی, توسعه تاریخی