اسدالله ناصری - دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی همدان، ایران.
سید حمید حسینی - استادیار گروه الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.
علی حسین احتشامی - استادیار گروه الهیات و علوم قرآن و حدیث، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران.

این مقاله با عنوان چیستی و راهکارهای مقابله با آن از دیدگاه قرآن، به بررسی مکائد نفس و دلالت-های تربیتی آن از منظر قرآن می پردازد. مکائد نفس از اصطلاحات برگرفته از آموزه های دینی است و مقصود از آن مکاری ها، حیله گری ها، فریبکاری ها و ریاکاری های نفس با خود انسان است. انگیزه محقق در این نوشتار دست یابی به چیستی و چگونگی فرآیند القاء کید توسط نفس و تبیین ابعاد و آثار آن است. این پژوهش با روش تحلیل محتوا و به صورت کیفی با استفاده از منابع مختلف کتابخانه ای، ابتدا به معناشناسی مکائد نفس پرداخته، و سپس مفاهیم مرادف و کلیدی این واژه مانند تسویل، تزیین، تطویع و تلبیس را تحلیل نموده است و در همین راستا مولفه هایی چون، رشد معرفت، پروا پیشگی، مراقبه و محاسبه نفس و خردپروری را می توان به عنوان یافته های تحقیق مورد ملاحظه قرار داد که به عنوان راه کارهایی اساسی با تاکید بر آموزه های قرآن و در جهت مقابله با مکائد نفس مورد توجه قرار گرفته است.

مکائدنفس, تسویل, تزیین, تطویع, تلبیس