سولماز شیخ شعاعی - دانشجوی دکترا، گروه جامعه شناسی ،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال
حسین ابوالحسن تنهایی - دانشیار &#۰۳۹;گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
عبدالرضا ادهمی - دانشیار و عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی،دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال، تهران، ایران

این پژوهش با هدف مطالعه جامعه شناختی ریشه های اجتماعی بیماریهای اعصاب و روان(دوقطبی) میباشد که رویکرد حاکم بر آن استقرایی است. گردآوری دادهها از طریق مصاحبهی باز انجام شد. تعداد نمونهی این پژوهش برابر با ۱۹ نفر از بیماران مبتلا به بیماری دوقطبی بود که تحت درمان روانپزشکان بودند. بیمارانی که در فرایند مصاحبه، جهت ارائه اطلاعات به پژوهشگر به سختی همکاری میکردند، با مراجعه به خانوادهی بیماران تکمیل دادهها انجام گردید و پس از رسیدن به اشباع نظری گردآوری دادهها متوقف شد. در بخش تحلیل دادهها کدگذاری باز و محوری و انتخابی(نظریه ای) انجام شد و مفاهیم، مقولههای فرعی و اصلی استخراج شدند. مدل پارادایمی نیز بر اساس مدل استراوس و کربین ترسیم شد که در بر گیرندهی مقولههای مستخرج بود. مقولهی شکلگیری بسترهای اجتماعی شناخت به عنوان مقولهی محوری در فرایند ابتلا به بیماری دوقطبی انتخاب شد. نتایج نشان داد که انسجام اجتماعی در خانواده و روابط عاطفی از مهمترین عوامل تاثیرگذار در شکلگیری بسترهای شناخت بود و نشان داد تنشها و درگیریهای درون خانواده و ناپایداری روابط عاطفی، رابطهی دیالکتیکی واقعیت و ذهنیت را تحت تاثیر قرار داده بود. شناخت اجتماعی در میان بیماران در رابطهای تضادی به سلطهی احساسات و عواطف اجتماعی بر روابط خانوادگی منجر شد و در نهایت کنشگران را به سوی بروز علائم بیماری سوق داد. تاثیر گرایش‎‎های عامیانه و اعتماد به مشاورههای افراد غیرمتخصص در شناخت اجتماعی، نابسامانی وضعیت اقتصادی- اجتماعی، هراس از آینده و بروز مکرر علائم بیماری را موجب شده بود.

بیماری دوقطبی, بسترهای اجتماعی شناخت, دیالکتیک واقعیت و ذهنیت, تحلیل موقعیت, گرایش های عامیانه, سلطه عواطف اجتماعی, خود بازنگر