سوسن خالقی - دانشجوی دکتری تخصصی جامعه شناسی اقتصاد و توسعه، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
عیسی حسن زاده - استادیار گروه جامعه شناسی، واحد آزاد شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
محمدرضا نعیمی - استادیار گروه جامعه شناسی، واحد آزاد شهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر، ایران
عباسعلی طالبی - استادیار گروه علوم سیاسی، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه، سوادکوه، ایران

این مفاله با هدف بررسی رابطه توسعه اقتصادی و تحزب در دوره پهلوی انجام شد. طرح مسئله از این جا ناشی شد که سابقه تحزب در ایران به دوران مشروطیت مربوط می شود، اما تاثیر حزب یا احزاب در توسعه اقتصادی معلوم نیست و تحقیقات مستقل و جدی نیز در این باره انجام نشده است. این مقاله به لحاظ روش شناسی، از نوع توصیفی و تحلیلی است که با استفاده از روش مطالعه کتابخانه ای انجام گردید و ابزار گردآوری اطلاعات نیز فیش برداری بود. نتایج مطالعات حاکی از این است که تحزب در ایران دوران پهلوی بیش از هر چیز در توسعه سیاسی جای دارد نه در توسعه اقتصادی. احزاب بیرون از حاکمیت به سوسیالیسم و در درو.ن حاکمیت به لیبرالیسم گرایش داشتند. پهلوی دوم به نظام حزبی پایبند بود اما احزاب را در راستای اهداف خود میخواست تا این که موفق شد به نظام تک حزبی دست یابد. توسعه اقتصادی معمولا با مشورت و زیر نظر شاه انجام می شد . برنامه ریزی عمرانی و اقتصادی نیز در چارچوب انقلاب سفید و منشور نوزده ماده ای آن و برنامه های عمرانی بود که توسط سازمان برنامه و بودجه تدوین می شد. به عبارتی نظام برنامه ریزی حزبی نبود.

توسعه اقتصادی, نظام پهلوی, اصلاحات ارضی, برنامه عمرانی, احزاب