حبیب نوری - دانشجوی دکتری حقوق بین الملل دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران
عباسعلی کدخدایی - استاد گروه حقوق دانشگاه تهران، تهران، ایران
جعفر زنگنه شهرکی - دانشیار دانشگاه علوم اسلامی رضوی، مشهد، ایران

ازجمله توافقنامه هایی که ایالات متحده آمریکا منعقد کرده و پس از انعقاد بدون آن که التزام عملی بدان داشته باشد باگذشت بیش از دوسال ازامضای آن، رسما از آن خارج شد، برجام است.در باره برجام دو دیدگاه متناقض وجود دارد و منشا هر دیدگاه، متن، شکل ، عنوان، و اظهارات طرفین توافق نسبت به آن است. با گذشت زمان و در مرحله اجرای این سند ظرفیت ها و خلا های این سند بیشتر نمایان شده است. هرچند از نظر دیوان بین المللی دادگستری نیز نام و عنوان و شکل توافق، خللی در روند استناد به آن وارد نمی کند. ایالات متحده به دلیل اعمال تحریم های جدید پس از برجام و تمدید تحریم های سابق(آیسا) عملا برجام را زیر پا گذاشت و در پی آن ایران به استناد نقض عهدنامه مودت( ۱۹۵۵ ) بین ایران و آمریکا نزد دیوان اقامه دعوی کرده است. اما با توجه به خروج یکجانبه آمریکا از برجام، باید دید آیا امکان طرح دعوی نزد دیوان وجود دارد یا خیر؟در متن برجام چنین امکانی نیامده است، اما با تعیین ماهیت برجام امکان رجوع به دیوان بعید به نظر نمی رسد.حتی اگر رجوع به دیوان ممکن نباشد نباید از طرح مسئولیت سیاسی ایالات متحده آمریکا غافل شد.این مقاله با بررسی متن برجام و تحلیل ادله حقوقدانان با هدف طرح مسئولیت ایالات متحده نزد دیوان بین المللی دادگستری نگارش شده است.

ایالات متحده آمریکا, دیوان بین المللی دادگستری, معاهده, برجام, مسئولیت بین المللی