زهرا علیزاده جدا - دانشجوی دکترای تاریخ ایران اسلامی ، واحد یادگار امام خمینی (ره) شهرری،دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
علی اکبر خدری زاده - استادیار گروه تاریخ، واحد یادگار امام خمینی(ره) شهر ری، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

الگوی آرمانی شیعه، حکومت امام معصوم یا نایب انتصابی امام است. لیکن با شروع دوره غیبت امام دوازدهم شیعه، به تدریج الگوی قدرت دوگانه سلطان فقیه در میان فقهای شیعه رواج پیدا کرد و در دوره صفوی به مورد اجرا گذاشته شد. این الگو اگرچه در دوره های افشار و زند مورد بی توجهی حکومت واقع شد اما با قدرت یابی فتحعلی شاه قاجار بار دیگر مورد توجه قرار گرفت. بر این اساس در این مقاله سعی بر آن است که با بررسی کتب تاریخی و فقهی، عوامل موثر در تداوم الگوی قدرت دوگانه در دوره فتحعلی شاه مورد مطالعه قرار گیرد. سوال اصلی مقاله این است که چه عواملی موجب باز تولید الگوی قدرت دوگانه سلطان – فقیه در دوره ی فتحعلی شاه گردید؟ فرضیه ی مقاله مبنی بر آن است که الگوی قدرت دوگانه سلطان- فقیه در دوره ی فتحعلی شاه بنا بر نیاز دو سویه حکومت و علما و برپایه ی اصل امامت و نگرش عمل گرایانه بخشی از فقهای شیعه مورد استفاده قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش دلالت بر آن دارد که الگوی قدرت دوگانه در دوره ی فتحعلی شاه به علت وقوع جنگ های ایران و روس، و نیاز دو سویه حکومت و علما مورد توجه قرار گرفت و پیامدهای مهمی در پی داشت.

قاجار, فتحعلی شاه, قدرت دو گانه, علما, فقه شیعه