فرهاد پروین - دانشیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران.(نویسنده مسئول).
لیلا رادپسند - دانشجو دکترای حقوق خصوصی دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

حقوق زوجین یکی از مهمترین بخش های حقوق مدنی است که جنبه حقوقی صرف ندارد بلکه آمیخته با مسائل عرفی( آداب ورسوم اجتماعی) و اخلاقی است و دارای هردو جنبه مالی وغیرمالی است. بیشترین کاربرد واژه ی عرف در قرآن، مربوط به حقوق زوجین وتنظیم روابط میان آن دو است. از این رو بی توجهی به نقش عرف در حقوق زوجین سبب به وجودآمدن چالش های بنیادی در جامعه می شود. هدف از نگاشتن این مقاله، تبیین جایگاه عرف در برخی ازمسائل حقوق غیرمالی زوجین، مانند ریاست خانواده، تمکین و حسن معاشرت ازدیدگاه حقوق ایران، مذاهب اسلامی و ادیان رسمی به روش تحلیلی توصیفی است. دراین مقاله ضمن تبیین حدود عرف وشناساندن آن به عنوان منبع قانونگذاری، در نهایت به این مساله واقف خواهیم شد که گرچه عرف در نظام حقوقی ایران، بطورعمده در موارد سکوت نص، نقش تکمیلی و تفسیری دارد؛ اما گاه نقش امری داشته و در بسیاری از موارد به صورت کاربردی در فقه وحقوق استفاده می گردد. همچنین نقش عرف در نزد اهل سنت تا بدان حد است که آنچه در نزد عرف نیکو و پسندیده شمرده می شود، نزد خداوند نیز پسندیده محسوب می گردد. نقش عرف درحقوق اقلیت ها (کلیمی، زرتشتی و مسیحی [کاتولیک، پروتستان و ارتدکس]) نیز طبق رسوم و عادات مذهبی خودشان قابل انکار نیست، و منبع حقوق محسوب می شود.

عرف سیاسی, حسن معاشرت, ریاست زوج, تمکین