حسن گیاهی - گروه جغرافیای دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
خدیجه بوزرجمهری - گروه جغرافیای دانشگاه فردوسی مشهد
علی اکبر عنابستانی - استاد گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
مهدی کرمانی - گروه علوم اجتماعی دانشکده ادبیات دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد. ایران.

در بازه ی زمانی کنونی، صنایع دستی روستایی به دلیل ماهیت اقتصادی با مفاهیم توسعه اقتصادی مرتبط می باشد که می تواند با پیام های اجتماعی، فرهنگی و قومی، هویت روستاییان را بیشتر و بهتر به مشتریان منتقل کند. بنابراین هدف پژوهش شناسایی اثرات صنایع دستی در سکونتگاه های روستایی شهرستآن های تربت جام – تایباد است. با توجه به موضوع پژوهش، نوع تحقیق توصیفی – تحلیلی است. جامعه آماری شامل دو گروه کارشناسان و ۲۳۹ تولیدکننده ی صنایع دستی در ۱۵ روستای شهرستآن های تربت جام – تایباد می باشد که به شیوه تصادفی ساده مورد پرسشگری قرار گرفتند. شیوه گردآوری داده ها شامل روش های کتابخآن های و میدانی با ابزار پرسشنامه است. روش تحلیل داده ها با استفاده از آزمون T تک نمونه ای در نرم افزار SPSS و مدل AHP انجام شد. یافته های تحقیق نشان می دهد که در تمامی متغیرهای تحقیق (اقتصادی، ۴۰/۳، اجتماعی، ۳۷/۳، گردشگری، ۲۶/۳، زیست محیطی، ۰۷/۳) میانگین شناسایی شده بالاتر از میانه ی نظری (۳) است، از این رو رونق صنایع دستی نقش موثر و مفیدی در توسعه روستایی منطقه (نسبت به موقعیت و وضعیت اقتصادی و غیره کلی آن) ایفا می کند. همچنین نتایج حاصل از روش (AHP) در بین متغیرهای مورد بررسی نشان می دهد، مولفه های اقتصادی و اجتماعی به ترتیب با وزن های ۵۷۴/۰، ۱۶۷/۰ درصد، مهم ترین عوامل موثر بر توسعه روستایی می باشند و مولفه های گردشگری و زیست محیطی به ترتیب با وزن های ۱۵۹/۰ و ۰۹۸/۰ از اهمیت کمتری نسبت به سایر عوامل دارند. بنابراین توجه ویژه به رونق صنایع دستی به عنوان رویکردی خلاق و نوین در توسعه روستایی برای سایر سکونتگاه های روستایی پیشنهاد می گردد.

صنایع دستی, سکونتگاه های روستایی, تربت جام و تایباد