سیروس حاجی زاده - استادیار، دانشگاه جامع امام حسین(ع)، تهران، ایران

همواره در شکل گیری پیمان امنیتی دفاعی، مواردی چون ساختار نظام بین الملل، نیازهای امنیتی و جهت گیری های سیاسی موثرند. در این پیوند عواملی نظیر قدرت نظامی، ساختارهای بین المللی، درک از تهدید، اهداف پیمان دفاعی، همبستگی و انسجام میان اعضا و نهایتا تهدید مشترک در کاربست یک پیمان دفاعی موثر است. در این زمینه، همواره یکی از مهم ترین دغدغه های جمهوری اسلامی در منطقه غرب آسیا، شکل گیری پیمان های امنیتی چندجانبه برمبنای ژئوپولیتیک تهدید و با محوریت تخاصم علیه کشورمان بوده است. این نگرانی ازسوی جمهوری اسلامی به خصوص پس از تحولات ۲۰۱۱ و گسترش قیام های عربی در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا افزایش نیز یافته است. در این میان متغیرهای متعددی منجر به عدم شکل گیری پیمان های امنیتی یک جانبه ای علیه ایران شده است که می توان در این خصوص به عدم قطعیت، وضعیت آنارشی و بی ثباتی فضا در غرب آسیا اشاره کرد؛ به گونه ای که تا حدود زیادی پیش بینی حرکت بعدی بازیگران در چنین شرایطی را با مشکل مواجه کرده است بنابراین، ارزیابی نحوه قطب بندی های منطقه، نقش بازیگران منطقه ای و دخالت قدرت های فرامنطقه ای در تبیین موضوع، اهمیت فراوانی دارد. هدف از این پژوهش، بررسی میزان ظرفیت های ذاتی این رویکرد در تبیین پویش های امنیتی منطقه است. روش پژوهش، توصیفی تحلیلی و روش جمع آوری داده ها به صورت کتابخانه ای است.

روندهای امنیتی, قطب بندی های منطقه ای, بازیگران منطقه ای, بازیگران فرامنطقه ای, تحولات ۲۰۱۱ جهان عرب