زهرا خاکی فیروز - دانشجوی دکتری گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
مهرداد نیک نامی - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.
مرضیه کشاورز - دانشیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
محمدصادق صبوری - دانشیار گروه ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، واحد گرمسار، دانشگاه آزاد اسلامی، گرمسار، ایران.

بخش کشاورزی نقش بسزایی در تامین امنیت غذایی دارد اما وقوع مخاطرات طبیعی همچون خشکسالی در مناطق آسیب پذیر، تامین پایدار غذا را با چالشی اساسی مواجه ساخته است. پیش بینی ها نیز نشانگر افزایش شدت و گسترده خشکسالی در مناطق خشک و نیمه خشک ایران است. از این رو، افزایش تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی های کنونی و آتی ضروری است. این امر، نیازمند شناخت جامع و اصولی عوامل اثرگذار بر تاب آوری بهره برداران نظام کشاورزی است. این پژوهش کیفی با هدف شناسایی عوامل موثر بر تاب آوری کشاورزان دشت سیستان در مواجهه با خشکسالی انجام گردید. داده های مورد نیاز از طریق نمونه گیری هدفمند و انجام مصاحبه ‎های عمیق و نیمه ساختار یافته با پانل متخصصان و نیز مشاهده و یادداشت های میدانی گردآوری گردید. سپس با بهره گیری از نظریه بنیانی، نسبت به شناسایی عوامل علی (تغییر اقلیم، کاهش منابع آب و کاهش کیفیت خاک)، زمینه ای (دانش و آگاهی، روان شناختی، اجتماعی-فرهنگی، فناوری اطلاعات و ارتباطات و اکولوژیک) و مداخله گر (اقتصادی، نهادی و آموزشی-ترویجی) تاثیرگذار بر تاب آوری کشاورزان در مواجهه با خشکسالی مبادرت گردید. از سوی دیگر، راهبردها (مدیریت فنی-زراعی، مدیریت منابع آب، اقتصادی-معیشتی و قانونی-زیربنایی) و پیامدهای افزایش تاب آوری کشاورزان در برابر خشکسالی نیز مورد واکاوی قرار گرفتند. با توجه به یافته های پژوهش، توصیه هایی برای ارتقای تاب آوری در شرایط خشکسالی ارائه گردیده است.

تاب آوری, دشت سیستان, کم آبی, مخاطرات طبیعی, معیشت