امید دژدار - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
سیدجلیل موسوی - عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان
الهه نبی یی فیجانی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد همدان

برطبق فرهنگ انگلیسی آکسفورد پالیمسست عبارت از کاغذی از جنس پوست است که نوشته های قبلی روی آن را می توان پاک کرد »« تا سطح تمیزی را برای نوشته جدید ایجاد کرد. به این ترتیب روی متنی از یونان باستان می توان متنی مسیحی قرار داد مفهوم پالیمسست در معماری از این حقیقت گرفته شده است که یک مکان را نمی توان تنها به صورت شکل و فرم موجود تعریف کرد بلکه به عنوان یک بافت گرامری است که از طریق به یادآوری معماری و رابطه معماری و اجتماع درگذشته، می توان آینده آنرا خواند. با توجه به مفهوم پالیمسیت که به اختصار ارائه شد ،تاریخ بستریست که لایه ها در گذر زمان بر آن شکل می گیرند و دین در سیر تحول و تکامل خود از آغاز تا کنون پالیمسستی است هزاران ساله که تعاملی دو سویه بین معماری ابنیه مذهبی و تاریخ بر قرار می کند. این تعامل در دین اسلام و در معماری مساجد به بالاترین سطح تکامل خود در ایران می رسد .در این پژوهش سعی بر آن است تا با بهره گیری از مطالعه موردی مسجد جامع اصفهان که به مثابه دایره المعارفی از تاریخ معماری ایران است ، به بررسی لایه های پالیمسستیک تاریخ، ادیان و معماری پرداخت.روش تحقیق در این نوشتار توصیفی -تحلیلی بوده و در آن از اطلاعات کتابخانه ای بهره جسته شده است.

پالیمسست ، ادیان ، معماری ، تاریخ ، مسجد جامع اصفهان ، ابنیه مذهبی