سیمین تولایی - استاد جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی
محمد سلیمانی - دانشیار جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی
رحمان جهانی دولت آباد - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشگاه خوارزمی
اسماعیل جهانی دولت آباد - استادیار جامعه شناسی، دانشگاه محقق اردبیلی

غفلت از جوامع محلی در فعالیت های صنعت گردشگری خلایی اساسی در برنامه ریزی مشارکتی به منظور دستیابی به توسعه پایدار گردشگری محسوب می شود. الگوی توسعه گردشگری جامعه محور می کوشد بخشی از این خلا اساسی را پر کند. تحقیق حاضر با محوریت الگوی توسعه گردشگری جامعه محور به دنبال تعیین وضعیت مشارکت ساکنان محلی سرعین در زمینه گردشگری پایدار و همچنین معرفی رویکرد مشارکتی به عنوان راهبردی برای توسعه پایدار گردشگری در منطقه مورد مطالعه بوده است. روش این پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و برای تبیین و تشریح موضوع مورد نظر از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. در این زمینه، مطالعه پیمایشی با استفاده از نرم افزار Spss و بهره گیری از ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون چندگانه و تحلیل مسیر انجام گرفته است. نتایج تحقیق نشان می دهد سازوکار صنعت گردشگری در سرعین به گونه ای است که بیشتر ساکنان بومی در آن نقشی ندارند و مشارکتی عینی در فعالیت های گردشگری ندارند. با این همه، پتانسیل مشارکتی در آن به منظور دستیابی به توسعه پایدار گردشگری به ترتیب اولویت از طریق ملاحظات اجتماعی- فرهنگی، اقتصادی و زیست محیطی گردشگری قابل حصول است. موارد اخیر به ترتیب با ضرایب بتای ۶۱۱/۰، ۱۹۸/۰ و ۱۱۸/۰ و مجموع همبستگی ۶۸۳/۰ و ضریب تعیین ۴۶۷/۰ نقش موثری در توسعه پایدار گردشگری سرعین داشته اند. بدین ترتیب، مشارکت اقتصادی در درجه اول و مشارکت زیست محیطی در درجه دوم از طریق تاثیرگذاری بر مشارکت اجتماعی- فرهنگی ساکنان، زمینه توسعه پایدار گردشگری را در سرعین فراهم می سازند.

جوامع محلی, سرعین, صنعت گردشگری پایدار, گردشگری جامعه محور, مشارکت