محمد مزیدی - نویسنده مسئول: دکترای فلسفه تعلیم و تعلیم؛ دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه شیراز ، شیراز، ایران
نعیمه ذاکری - کارشناس ارشد، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه شیراز ، شیراز، ایران

هدف از پژوهش حاضر فهم آسیب­های اجتماعی تعلیم و تربیت در مناطق مرزی جنوب شرقی ایران بود. این پژوهش در پارادایم کیفی انجام گرفته و نوع پژوهش نیز کیفی است. گردآوری داده­ها به دو روش مصاحبه­ عمیق و بررسی اسناد صورت گرفت. افراد موردمطالعه برای بخش مصاحبه به شیوه هدفمند و با رعایت قواعد حداکثر تنوع و رسیدن به نقطه اشباع شدگی یا اشباع نظری انتخاب شدند. برای تجزیه وتحلیل داده­های حاصله از مصاحبه عمیق، از رویکرد تفسیری-تجریدی و برای تحلیل اسناد موردمطالعه (سند تحول بنیادین آموزش وپرورش) از تحلیل محتوای استقرایی استفاده شد. یافته­های پژوهش در بخش مصاحبه­ها نشان داد که آسیب­های اجتماعی موجود در تعلیم و تربیت مرزی، در چهار حیطه آسیب­های فرهنگی و اجتماعی، آسیب­های آموزشی، تنگناهای اقتصادی و تنگناهای مذهبی قابل تشخیص هستند. هم­چنین مقوله­های استخراج شده از متن اسناد نیز تا حدودی با نتایج حاصل از مصاحبه­ها همخوانی داشتند. پیامدهای ناشی از این آسیب­ها در دو بعد کوتاه­مدت و بلند­مدت ظاهر گردیدند که متناسب با ابعاد مذکور راهکارهایی نیز در چهار حیطه اقتصادی، فرهنگی-اجتماعی، مذهبی و آموزش وپرورش ارائه شده است.

آسیب شناسی اجتماعی, مناطق مرزی, جنوب شرقی ایران, سند تحول بنیادین