مهدی رضائی - استادیار جمعیت شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

هدف این مقاله بررسی رابطه جمعیت و سیاست در ایران معاصر است. این پژوهش ضمن اذعان به رابطه دیالکتیک جمعیت و سیاست، تلاش می کند نقش تغییرات حجمی و ساختاری جمعیت را بر سیاست مطالعه کند. روش اصلی این مطالعه روش اسنادی و کتابخانهای است. طبق نتایج، جمعیت ایران هم به لحاظ تحولات حجمی و هم به لحاظ تحولات ساختاری توانسته در برهههای زمانی مختلف از مسیرهای نهادی بر تحولات سیاسی تاثیر بگذارد. رشد جمعیت به همراه توسعه ناموزون منطقهای و بخشی (بین نهادی) قبل از انقلاب توانست نهایتا به انقلاب اسلامی منجر شود. در زمان جنگ رشد حجم جمعیت در کنار ساختار بسیار جوان حاصل از رشد دهههای گذشته، توانست نیرویی قابل برای مقاومتی هشتساله عرضه کند. پس از جنگ فشار حاصل از حجم بالای جمعیت بر نهادهای دولتی و غیردولتی، چرخشی کلان در عرصه سیاستگذاری در حوزه جمعیت به همراه داشت که همان کنترل جمعیت بود. سالها بعد، یعنی زمان کنونی، ساختار همان جمعیت کنترلشده مجددا به صورت نیروهایی دیگر بر شانههای نهاد سیاست سنگینی میکند و مدیریت آن مستلزم سیاستگذاریهای علمی و واقع گرایانه است.

جمعیت, جمعیتشناسی سیاسی, سیاست, بلوغ سنی, برآمدگی سنی, ایران