توکل آقایاری هیر - دانشیار جمعیت شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محمد عباس زاده - استاد جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
محمد باقر علیزاده اقدم - استاد جامعه شناسی، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران
مهناز کاتبی علی آبادی - دانشجوی دکتری جامعه شناسی اقتصادی و توسعه، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران

سلامت جنسی و باروری یکی از ابعاد مهم و اما کمتر مطالعه شده سلامت عمومی به ویژه در حیات زنان در کشورهای در حال توسعه است که در دوره های معاصر به عنوان حقی انسانی و اجتماعی شناخته می شود. تجارب مربوط به سلامت جنسی، شامل؛ باورها، نگرش ها و رفتارهایی است که در ذات خود آموختنی و اجتماعی اند. پژوهش حاضر تلاش کرده تا با به کارگیری روش کیفی و رویکرد نظریه زمینه ای تفسیری، عوامل زمینه­ ساز سلامت جنسی زنان متاهل را مطالعه نماید. برای این منظور، با ۲۶ زن متاهل ۲۰ تا ۵۰ ساله در شهر تبریز مصاحبه نیمه ساخت یافته انجام گرفته است. داده ها، با استفاده از کدگذاری سه مرحله ای؛ باز، محوری و انتخابی تحلیل شده اند. نتایج، ضمن معرفی سلامت جنسی به عنوان مسئله ای اجتماعی، نشان داد که زمینه های سلامت جنسی را ذیل مقوله هسته "چنبره" به معنی محدویت می توان فهمید. این چنبره ها شامل؛ آگاهی/اجتماعی شدن، کژکارکردی نهادی سلامت، نگرش جنسی جنسیتی، قشری گرایی در سلامت، فرهنگ سکوت، چنیره سنت/تقدیر، عدم حمایت اجتماعی، زیستی/روانشناختی و اقتصادی است. این چنبره های محدویت در ابعاد مختلف، می توانند موانعی جدی سر راه آگاهی و عملکرد مناسب زنان متاهل در زمینه سلامت جنسی ایجاد نمایند. نبود سلامت جنسی می تواند زمینه ای برای تهدید سلامت فردی، خانوادگی و اجتماعی قلمداد شود.

سلامت جنسی, چنبره, فرهنگ سکوت, بی اعتمادی نهادی, قشری گرایی در سلامت