زهرا باعزم - گروه عمران، دانشکده ی مهندسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران.
ابوالفضل اکبرپور - گروه عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بیرجند، بیرجند، ایران

مدیریت منابع آب زیرزمینی جهت تامین نیاز آبی بشر و کاهش افت­ سطح آب زیرزمینی ناشی از برداشت بی­رویه، یکی از مسائل مهم کشور است. لذا در این مطالعه جهت مدیریت بهره­برداری از آبخوان از مدل شبیه­ساز-بهینه­ساز (FEM-IPO) استفاده شد. مدل ریاضی جریان آب زیرزمینی آبخوان با استفاده از شبیه­سازی عددی اجزای محدود صورت گرفت. با اهداف یافتن بهینه­ی مکان چاه­ها و کاهش سطح افت، مدل بهینه آبخوان با استفاده از الگوریتم سطوح شیبدار تهیه شد. نتایج نشان می­دهد مناطق غربی و شمال غربی دشت پتانسیل بیش­تری جهت حفر چاه­های پمپاژ دارد. همچنین در آبخوان مورد مطالعه و با توجه به نیاز آبی تعریف شده، ۵ چاه که در ضلع غربی و شمال غربی قرارگرفته­اند با افت حداکثر ۴۹/۲۸ متر بهینه­ترین مدل جهت بهره­برداری از آبخوان بوده است. در این مطالعه سطح آب محاسبه شده توسط مدل اجزاء محدود با سطح آب مشاهداتی مدل مقایسه شدند به طوری که خطای نسبی و خطای جذر میانگین مربعات به ترتیب ۰۰۰۲۴/۰ و ۲۲۴/۰ بودکه نشان­دهنده­ی دقت بالای مدل است. همچنین با توجه به دقت بالا، کارایی و صرفه­جویی زمانی در مدل­سازی، مدل FEM-IPO می­تواند به­عنوان یک مدل جهت بهره­برداری بهینه از آبخوان استفاده گردد.

مدل عددی, افت سطح آب زیرزمینی, الگوریتم فرا ابتکاری