غلامرضا شهسواری - Lorestan University of Medical Sciences
عبدالوهاب احسانی زنوز - Iran University of Medical Sciences
مسعود هوشمند - National Institute of Genetic Engineering and Biotechnology
قاسم آهنگری - Iran University of Medical Sciences
محسن فیروزرای - Iran University of Medical Sciences

زمینه و هدف ساتورجا خوزستانیکا جمزاد (SKEO) از گیاهان بومی ایران است که در نواحی جنوبی استان لرستان و شمالی استان خوزستان می روید. طیف وسیعی از اثرات اسانس روغنی ساتورجا خوزستانیکا شامل: اثر ضدالتهابی و ضد درد، ضدمیکروبی، کاهش دهندگی سطوح پلاسمایی تری گلیسرید و قند گزارش شده است. این مطالعه با هدف تعیین اثر اسانس روغنی ساتورجا خوزستانیکا جمزاد نوع زراعی بر فعالیت و بیان ژن آنزیم گلوکوکیناز (GK) در کبد رت های نرمال و دیابتی انجام پذیرفت. روش بررسی نوع زراعی SKEO در دوز ۱۰۰ میلی گرم بر کیلوگرم در روز از طریق دهان به رت های دیابتی و نرمال به مدت ۲۱ روز تجویز شد. سطوح پلاسمایی گلوکز، انسولین و HbA۱c و هم چنین تست تحمل گلوکز سنجش شد. دیابت با تزریق داخل صفاقی استرپتوزوتوسین با تک دوز ۴۵ میلی گرم بر کیلوگرم در رت ها القا گردید. سطوح mRNA آنزیم GK با استفاده از تکنیک Real Time-PCR اندازه گیری شد. یافته ها با استفاده از آزمون ANOVA یک طرفه و تست تکمیلی توکی و ضریب همبستگی پیرسون تجزیه و تحلیل شد و ۰۵/۰P< معنی دار تلقی گردید. یافته ها غلظت قند خون رت های دیابتی دریافت کننده SKEO در قیاس با رت های کنترل دیابتی به طور معنی داری کاهش یافت. سطوح پلاسمایی انسولین در رت های دیابتی تحت تیمار با SKEO در قیاس با گروه کنترل دیابتی به طور جزئی افزایش نشان داد. کاهش معنی دار در فعالیت و سطوح mRNA آنزیم های GK در رت های دیابتی در قیاس با کنترل نرمال مشاهده شد که این سطوح پس از تیمار با SKEO به طور متوسط افزایش نشان داد. نتیجه گیری نوع زراعی SKEO به واسطه افزایش متوسط در مقادیر GK کبدی رت های دیابتی تحت تیمار ممکن است به عنوان یکی از عوامل دخیل در عمل پایین آوردن گلوکز پلاسما مطرح باشد و به نظر می رسد که این عمل در ارتباط با خواص آنتی اکسیدان SKEO باشد.

Anti-hyperglycemic, Diabetic Rats, Gene Expression, Glucokinase, Hypoglycemic Agents, Satureja Khuzestanica Jamzad