مجید منهاجی - دکتری تاریخ اسلام، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
حسین نورالدینی - دکتری فقه و مبانی حقوق، دانشگاه مذاهب اسلامی، تهران، ایران.

مالک بن نبی از اندیشمندان تاثیرگذار و بزرگان جنبش اصلاح­ گرایانه در جهان ­اسلام و الجزایر است. هدف وی در حوزه تمدن­ اسلامی، رویارویی فکری با استعمارفکری و سیاسی غرب بود و راهکارهایی علمی و عملی برون­ رفت از انحطاط در جهان ­اسلام و احیای تمدن اسلامی نیز ارائه داد. مالک بن ­نبی بر آن بود که مولفه­ ها و جریان ­های پیشران تمدن معاصرغرب را بررسی و مطالعه نماید و براساس آن ها، راهکارهایی برای مقابله با تمدن­غرب و پیشبرد تمدن­اسلامی ارائه نماید. این مقاله باروش توصیفی­_تحلیلی به ­بررسی تمدن­ معاصرغرب از دیدگاه مالک بن ­نبی می ­پردازد. مولفه­ ها و جریان­ های فکری پیشران تمدن معاصرغرب از دیدگاه مالک بن­ نبی چیست؟ یافته ­های این پژوهش حاکی از ای ن­است که از دیدگاه مالک بن ­نبی، تمدن ­ها در نتیجه هماهنگی و انسجام میان سه عنصر «خاک، انسان و زمان» و در سایه یک نیروی موثر دینی به وجودمی ­آید. وی، تمدن معاصرغرب، تهی از جنبه­ های مثبت نیست و همه نظام­ های علمی ازجمله تمدن­ اسلامی از آن بهره برده ­اند؛ اما باید به­ گزاره ­های منفی آن نیز توجه کنیم. ازدیدگاه وی، تمدن معاصرغرب با آموزه ­های دینی و انسانی و اخلاقی همخوانی ندارد. این تمدن دارای گزاره ­ها و مولفه­ های ویژه ازجمله، استعمار، شرق­شناسی و دموکراسی است. همچنین در این میان، مکاتبی همچون سرمایه ­داری، مارکسیسم و ناسیونالیسم ازجمله را جریان­ های پیشران فکری و اقتصادی تمدن معاصرغرب می­ پندارد و بنیان تمدن معاصرغرب و ریشه همه مسائل آن را برآمده از این مکاتب تلقی می­ کند. از منظر وی، دوگونه ارزش­ ها و اصول در نظام فرهنگی تمدن معاصرغرب به چشم می ­خورد: اصول و ارزش ­های متناسب با ذات و ویژگی­ های خاص فرهنگ غرب و اصول و ارزش ­هایی که برای اجرا در نقاط دیگر جهان است.

مالک بن نبی, تمدن معاصر غرب, سرمایه داری, ناسیونالیسم, مارکسیسم