محمد اسکندری ثانی - دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه بیرجند
سحر سفالگر - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه ریزی شهری دانشگاه فردوسی مشهد

کیفیت مولفه ­های کالبدی سازنده فضای شهری و ارتباط آن با احساس امنیت، فراهم­ کننده موجبات سرزندگی در فضای شهری است. این مقاله با هدف شناسایی مولفه ­های کالبدی و تحلیل شدت تاثیر هر کدام بر کیفیت احساس امنیت در خیابان معلم و پاسداران شهر بیرجند انجام گرفته است. شاخص­های کالبدی فضای شهری مطلوب که در احساس امنیت شهروندان تاثیرگذار هستند، با توجه به مدل مکان پایدار، شامل عملکردی (دسترسی­ها و اتصالات فضا، دسترسی به حمل و نقل عمومی، اختلاط کاربری، کیفیت شبکه معابر، ایمنی پیاده­رو برای گروه­های خاص، حیات شبانه و کیفیت ساختار ابنیه)، تجربی­ زیبایی ­شناختی (خوانایی، کیفیت و کمیت مبلمان شهری، نورپردازی مناسب فضا، آلودگی محیطی، مقیاس و محصوریت فضا، نفوذپذیری بصری، کیفیت رنگ ­آمیزی فضا، وجود سلسله­ مراتبی از فضاهای باز، رعایت سلسله­ مراتب بین فضاهای همگانی و فضاهای خاص، انتظام بصری در نمای ابنیه و مالکیت) و زیست­ محیطی (پوشش گیاهی، شنیده­شدن صدای کمک­ خواهی افراد) است. با شناخت محدوده مورد بررسی، شاخص ­های استخراج­شده از طریق پرسشنامه مورد ارزیابی قرار گرفته ­اند. تعداد ۱۲۰ عدد پرسشنامه در اختیار کاربران فضا قرار گرفت و نتایج آن با استفاده از نرم­افزار spss به روش­های ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی تحلیل شده است. یافته­ های حاصل نشان داد که شدت تاثیر شاخص ­های دسترسی به حمل و نقل عمومی، حیات شبانه، اختلاط کاربری، نورپردازی مناسب فضا، آلودگی محیطی و دسترسی­ها و اتصالات فضا در خیابان معلم و شاخص­های کیفیت شبکه معابر، کیفیت ساختار ابنیه، نفوذپذیری بصری، خوانایی و آلودگی محیطی در خیایان پاسداران از نظر کاربران فضا در احساس امنیت بیشتر از سایر موارد است. از جمله اقدامات موثر برای افزایش احساس امنیت و پویاسازی خیابان پاسداران، بهره ­گیری از پتانسیل پارک وحدت و میدان قدس جهت استقرار فعالیت­های شبانه ­روزی در محدوده آن­هاست.

احساس امنیت فضاهای شهری مولفه های کالبدی مدل مکان پایدار بیرجند