سیر تحول معنایی واژه پرستار با تکیه بر متون کلاسیک ادب فارسی

مقدمه: تحول معنایی یک واژه در گذر زمان امری ناگزیر است که نشان از فرایندی اجتماعی، سیاسی، دینی یا فرهنگی دارد. پرستار از واژه­هایی است که حضوری چشمگیر در متون ادب فارسی دارد و در معانی متفاوت و متعددی از جمله برده، خادم، غلام، کنیز، عابد، فرمانبردار، بیماربان و حافظ به کار رفته است. هدف از پژوهش حاضر آن است که با استفاده از نظر زبانشناسان و بررسی متون ادبی تحول معنایی آن را نشان داده شود.                                              یافته­ ها: در این پژوهش آثار شاعران و نویسندگان ادب فارسی از قرن چهارم تا قرن معاصر(بیش از ۷۰ اثر) مورد بررسی قرار گرفت و یافته ها به صورت ریشه ­شناسی واژه پرستار و واژه پرستار در متون ادبی، دسته بندی شد که بر این اساس مشخص شد، کلمه پرستار در متون ادبی معانی متفاوتی دارد از جمله: کنیز، خدمتکار، مطیع، عبادت کننده، بیماربان، بیماردار. دامنه معنایی واژه پرستار از قرن پنجم به بعد و با گسترش حوزه زبان فارسی و فراوانی بیشتر آثار منثور و منظوم گسترده­تر می­شود و معانی جدیدی می­یابد. شاهنامه از جمله قدیمی­ترین متون ادبی است که کلمه پرستار با بسامد بالا در آن دیده می­شود. چنین به نظر می­رسد که واژه پرستار تا قبل از قرن یازدهم بندرت و تنها در یک مورد در معنای امروزی به کار رفته است.                                                                                                                                                                                                                                                                                                                      روش کار:   این پژوهش، یک مطالعه کتابخانه ای است، که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. با مراجعه به برخی از متون کلاسیک زبان فارسی و با مطالعه مقالات و کتاب­های مختلف و جستجو در بانک های اطلاعاتی معتبر مانند  Magiran ،SID، noormags، civilica،، گنجور، ایرانداک،  مطالب مورد نظر گردآوری و اطلاعات بدست آمده پس از تجزیه و تحلیل در قالبی منظم ارائه گردید. کلیدواژه­های جست­و جو شامل پرستار، ادبیات فارسی، معنا بوده است.                                                                                                           نتیجه ­گیری: نتایج این پژوهش حاکی از تغییر معنایی پرستار در متون کلاسیک ادب فارسی است. این تغییر معنایی، در دوره­هایی به شکل توسعه معنایی و در ادواری به شکل تخصیص معنایی جلوه­گر شده است. نیز بر اساس یافته­های این پژوهش معلوم شد که این واژه از دلالت بر کل به دلالت بر جزء و از معنای عام به خاص تغییر یافته است.                                                                                                                                                                                                                                                       

Keywords:

nurse , meaning , transformation , Persian literature , پرستار , معنا , تحول , ادبیات فارسی