مازیار محمدیون - کارشناسی ارشد عکاسی، دانشگاه سوره، تهران، ایران
محمد حسن پور - استادیار گروه صنایع دستی، دانشگاه سیستان و بلوچستان، زاهدان، ایران

عکس ­های تاریخی ابزار مهمی در مطالعه­ و تحلیل تاریخ ­اجتماعی دوره­ ها هستند که علاوه­ بر ارایه­ اطلاعات بصری، دارای مفاهیم ضمنی درخصوص سایر حواس ازجمله حس ­چشایی ­اند، به گونه­ای ­که با استخراج عناصر مربوط به­ ذائقه­ چشایی از عکس­ها و تطبیق آ­ن­ها با منابع مکتوب، می­توان بر چگونگی سلایق مقولات ­اجتماعی از طریق قوه­ چشایی، شیوه­ی طبخ غذا، مواد مورد استفاده و سرو غذا در طبقات مختلف اجتماعی دست­­یافت. چه ­بسیاری ­از عکس ­های دوران قاجار، به ­همراه رفتارهای مرتبط با انواع خوراک­ های این­ دوره ثبت­شده ­اند. بدین­ منظور در پژوهش ­حاضر، با به­­ کارگیری تاریخ­ اجتماعی ­حواس به­ عنوان روش تحلیل عکس­ ها، به­ بررسی حس ­چشایی در عکس­ های طبقات مختلف اجتماعی دوره­ قاجار می­پردازیم. پرسش مهم تحقیق آن­است که ذائقه­ی چشایی لایه ­های مختلف اجتماعی دوره­ قاجار چه ­تفاوت­ هایی داشته و چگونه در عکس­های ­اجتماعی آن­ دوره نمود یافته ­است؟ نتیجه این­­که در عکس­ های این ­دوره­، غذا و عناصر مربوط به­ آن درطبقات بالای جامعه­ نه ­تنها برای رفع گرسنگی، که جنبه­ زیبایی­ شناسانه و تجملاتی ­دارد، به­ صورتی که عاملی مهم جهت نمایش اشرافیت در ضیافت­ هایی چون مهمانی آش­خوران شاه می­ شود. در این ­طبقات حجم بالای غذای مرغوب به­ طور هم زمان در یک وعده­ غذایی استفاده می ­شود. درحالی­که در طبقات پایین ­تر، غذاها ساده ­تر و بدون توجه به­ زیبایی، صرفا از جهت الزام و اضطرار مصرف­ می­شده ­اند.   

حس چشایی در عکس, عکس های دوره قاجار, طبقات اجتماعی, تاریخ اجتماعی حواس, عکس های اجتماعی