سمیرا اسماعیلی - دانشگاه شهید چمران اهواز
سعید اسدی - دانشگاه شاهد
علی شرفی - دانشگاه تهران

هدف: کتابخانه ها به عنوان یکی از مهم ترین مراکز علمی، آموزشی، پژوهشی، اجتماعی و فرهنگی نقش موثری را در توسعه اطلاعات، آگاهی و دانش بشری دارند که تحقق اهداف آنها، نیازمند مدیران متخصص و باتجربه برای افزایش اثربخشی و کارایی کتابخانه ها است. اما تحقق اهداف کتابخانه ها بدون انتصاب مدیران توانمند برای مدیریت کارآمد آنها ممکن نخواهد بود. بنابراین هدف این پژوهش، شناسایی و معرفی مولفه های موثر بر انتصاب مدیران کتابخانه ­ها بر اساس تحقیقات پیشین در این زمینه است. روش/ رویکرد: این پژوهش از نوع کاربردی است که با روش توصیفی و رویکرد اسنادی و تحلیل محتوا انجام شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل مطالعه و تحلیل محتوای ۶۲ عنوان مقاله، ۷ عنوان کتاب  و ۱ عنوان پایاننامه منتشر شده در حوزه مدیریت کتابخانه­ ها است. ابزار گردآوری دادهها در این پژوهش یادداشتبرداری از منابع منتشر شده در زمینه مدیریت کتابخانه ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها نرم افزار اکسل است. یافته­ ها: یافته های پژوهش نشان داد که مولفه های  اثرگذار جهت انتصاب مدیران کتابخانه ­ها شامل مولفه های شغلی/فردی  مانند دانش و معلومات حرفه ­ای (سابقه کاری، سنوات خدمت، دوره های آموزشی گذرانده، مدرک تحصیلی مرتبط، قابلیت ارتقاء علمی و اداری و تخصص)،  مهارت های مدیریتی (مهارت های ارتباطی،  توانایی تصمیمگیری و پاسخگویی،  مدیریت بحران،  انجام کار گروهی، مدیریت تعارض، تفویض اختیار ، مدیریت زمان، مدیریت منابع و سرمایه، خلاقیت و نوآوری، شناسایی و تحلیل مسائل، درک تفاوت­ های فردی، روحیه تشویق  پرسنل،  آیندهنگری، تعهدمداری و عدالت و انصاف) ویژگی­ های شخصیتی (مسئولیت پذیری، اعتماد به نفس، تحمل و سعه صدر، صداقت و درستی، روحیه مشارکت جویی، ظاهر آراسته و منظم، سن، انعطاف پذیری و شجاعت فردی)،  نگرش و بینش (نگرش مذهبی، محترم شمردن زیردستان و  تقدم ضابطه بر رابطه)، اعتبار عمومی و حرفه­ ای (ارتباطات غیررسمی، حسن شهرت حرفه ای، جلب اعتماد کارکنان، جلب اعتماد مافوق و  جلب اعتماد ارباب رجوع)؛ عوامل سازمانی / داخلی (بعد ساختاری (پیچیدگی سازمان، رسمیت سازمان، سطح تمرکز سازمان و  سیستم بودجه) و بعد محتوایی (اندازه سازمانی، فرهنگ سازمانی، درک اهداف و استراتژی سازمانی، فناوری سازمانی و سبک رهبری مدیران عالی سازمانی) و عوامل محیطی/ خارجی (محیط عمومی (عوامل اجتماعی/ فرهنگی، جغرافیایی، اقتصادی، تکنولوژیکی،  سیاسی/حقوقی) و محیط تخصصی (رقبای سازمانی، ارباب رجوع و  عوامل قانونی) است. اصالت/ ارزش: انتصاب مدیران کتابخانه ها نقش بسیار مهمی در رشد و شکوفایی آنها دارد. این مقاله یکی از اولین مطالعات توصیفی و تحلیلی در زمینه مدیریت کتابخانه ها است که بر شناسایی و دسته ­بندی مولفه های موثر در انتصاب مدیران کتابخانه ها تمرکز دارد و می­ تواند به شناسایی و به کارگیری مدیران مستعد و توانمند در کتابخانه ­ها منجر شود و سبب افزایش کارآمدی و اثربخشی کتابخانه­ ها و مراکز اطلاع رسانی ­شود. همچنین این مولفه ها می­توانند ابزاری برای سیاستگذاری درست در دست مدیران ارشد جهت انتصاب مدیران کتابخانه ها باشند و از سوی دیگر می­ توانند زمینه­ ای برای تحقیقات بعدی و مفصل­ تر در زمینه ابعاد مدیریتی، شخصیتی، فنی و اجتماعی مدیران کتابخانه­ ها و خدمات اطلاعاتی باشند.

Appointment, Library Manager, content analysis, انتصاب, مدیر کتابخانه, تحلیل محتوا