محمد فرهوش - گروه روان شناسی، دانشکده روان شناسی و علوم تربیتی، دانشگاه سمنان، سمنان، ایران

سابقه و هدف: کرونا تغییرات مهمی در زندگی افراد ایجاد کرده و آسیب پذیری آنان را نسبت به افسردگی و اضطراب افزایش داده است. هوش معنوی مهارت به کارگیری منابع معنوی در جهت سازگاری با شرایط است و آسیب پذیری افراد را کاهش می دهد. هدف پژوهش حاضر تدوین بسته آموزشی هوش معنوی با توجه به آموزه های اسلامی و روان شناسی در مواجهه با بیماری های فراگیر بود. روش کار: روش این پژوهش تحلیل محتوا و متن محور است. بدین منظور مطالب مرتبط با هوش معنوی شامل سازه، مولفه ها، مقیاس ها و بسته های آموزشی در روان شناسی کلاسیک و روان شناسی اسلامی و همچنین آیات، روایات و آموزه های اخلاق اسلامی مرتبط جمع آوری، تحلیل محتوا و کدگذاری باز و محوری و انتزاعی شد. بر این اساس سازه هوش معنوی و سپس بسته هوش معنوی با رویکرد اسلامی برای مواجهه با بیماری های فراگیر طراحی شد. مولف مقاله تضاد منافعی گزارش نکرده است.یافته ها: بر اساس یافته ها، سازه هوش معنوی شامل سه مولفه احساس نزدیکی به خدا، تاب آوری معنوی و هدفمندی معنوی بود. بسته هوش معنوی با رویکرد اسلامی برای مواجهه با بیماری های فراگیر شامل ۹ جلسه ۹۰ دقیقه ای است که عبارت است از: ۱) ایجاد رابطه درمانی و ارائه اهداف و منطق برنامه، ۲) آشنایی با هوش معنوی و نقش آن در مواجهه با مشکلات، ۳) تبیین هدفمندی معنوی و آثار آن، ۴) آموزش مهارت هدف گذاری در جهت هدف اصلی زندگی، ۵) تبیین آثار احساس نزدیکی به خدا و چگونگی تقویت آن، ۶) مهارت های انگیزش معنوی، ۷) تبیین تاب آوری معنوی و چگونگی تقویت آن، ۸) مهارت مقابله با موانع و مهارت انعطاف پذیری و ۹) توکل به خدا و جمع بندی. نتیجه گیری: برنامه هوش معنوی با رویکرد اسلامی دارای ابعاد مثبت معنوی و روان شناختی است و به نظر می رسد نقش موثری در افزایش بهزیستی روانی و رشد معنوی داشته باشد.

احساس نزدیکی به خدا، تاب آوری معنوی، توجه به هدف و معنای زندگی، کرونا، هوش معنوی با رویکرد اسلامی، هدفمندی معنوی