محمد آفرین - کارشناس ارشد مرکز اقیانوس شناسی چابهار، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، تهران
محمدعلی حمزه - استادیار مرکز اقیانوس شناسی چابهار، پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی، تهران

از ویژگی­های منحصر به­فرد دریای عمان وجود چرخه­های موسمی است که تاثیر عمده­­ای بر خصوصیات محیطی منطقه دارد. هدف اصلی از این پژوهش، تعیین اثرات امواج حاصل از بادهای موسمی بر ویژگی­های رسوب­شناسی و نیمرخ­های ساحلی خلیج چابهار است. روش کار شامل دانه­بندی رسوبات با الک تر و دانه­بندی لیزری، سنجش مقدار کربنات کلسیم و مواد آلی، نقشه­برداری و برداشت نیمرخ­های ساحلی در دو مرحله اوایل مونسون و پس از مونسون است. بر اساس مطالعه بافت رسوبی و اندازه ذرات، محیط رسوبی خلیج چابهار در زمان مونسون به سه بخش تیس و آب شیرین­کن (عمدتا ماسه­ای)، کنارک (عمدتا رسی) و دهانه خلیج (عمدتا ماسه گلی) و پس از مونسون به سواحل تیس (ماسه نسبتا زیاد)، کنارک و دهانه خلیج (سیلت نسبتا زیاد) و آب شیرین­کن (با نسبت مساوی ماسه و سیلت) تفکیک گردید. نتایج نشان داد امواج پرانرژی مونسون تابستانه با جهت جنوب- جنوب خاوری موجب فرسایش و جابجابی ذرات دانه­ ریزتر و در نتیجه افزایش نسبی سهم ذرات دانه درشت­تر ماسه­ای در بخش­های خاوری و میانی خلیج (ایستگاه­های تیس ساحلی و عمقی و آب شیرین­کن) می­گردد. بخش باختری خلیج چابهار (ایستگاه­های کنارک ساحلی و عمقی)، به دلیل قرارگیری در پشت دماغه کنارک، کمتر تحت تاثیر امواج مونسون تابستانه (جنوب غربی) قرار گرفته و رسوبات آن در زمان مونسون دانه ریز­تر می­گردند (اغلب رسی). این حالت به دلیل تامین رسوبات توسط جریانات موازی ساحل نیز روی می­دهد. پس از مونسون، کاهش انرژی امواج موجب رسوب­گذاری ذرات دانه ریزتر سیلتی و ایجاد پشته­های ما­سه­ای در نواحی ساحلی خلیج چابهار می­گردد. این امر موجب می­شود رسوب­گذاری در اطراف اسکله­های بخش خاوری خلیج (اسکله شهید بهشتی، شهیدکلانتری، هفت تیر و تیس) به ندرت صورت گیرد، در حالی­که اسکله کنارک در بخش غربی با رسوب­گذاری زیادی مواجه شود. 

مونسون تابستانه, دریای عمان, بافت رسوبات, مقطع عمود بر ساحل