ستایش مهرگانی - دانشگاه تربیت مدرس دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، نور
محمد صادق علوی یگانه - دانشگاه تربیت مدرس دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، نور

خلیج فارس تامین کننده بخش عظیمی از نفت مورد نیاز جهان است و به دلیل موقعیت خاص استراتژیک خود یکی از مهم ترینگذرگاهای حمل و نقل دریایی به شمار می آید. بدیهی است صنعت نفت و فعالیت های وابسته به آن عامل ورود حجم زیادی ازهیدروکربن ها به این اکوسیستم می باشند. آلودگی های نفتی در محیط های آبی پتانسیل تجمع در رسوبات، زیستمندان آبی و متعاقب آن،انتقال به زنجیره غذایی انسانی را دارند. بر همین اساس این مطالعه با هدف بررسی تجمع زیستی ترکیبات PAH در گونه لابستر سر پهن( Thenus orientalis ) ساکن سواحل شمالی خلیج فارس انجام گرفت. نمونه ها طی زمستان ۱۳۹۸ جمع آوری و بعد از انتقال بهآزمایشگاه آماده سازی، زیست سنجی و آب زدایی شدند. سپس جداسازی ترکیبات آلی از نمونه با دستگاه سوکسوله، و استخراج ترکیباتPAH به وسیله کروماتوگرافی ستونی در دو مرحله انجام پذیرفت. در نهایت جهت بررسی غلظت ترکیبات از دستگاه کروماتوگرافی گازی -طیف سنج جرمی (MS-GC) استفاده گردید. غلظت کلی ۱۶ ترکیب PAH در محدوده ۲۴۶۸/۷۸-۶۱۶/۹۰ نانوگرم بر گرم وزن خشک به دست آمد. نتایج مقایسه غلظت ترکیبات LMW با ترکیبات HMW در بافت عضله لابستر، اختلاف در سطح معنادار را نشانداد ۰۵ / ۰ > Sig که دلالت بر غالبیت ترکیبات با وزن مولکولی کم داشت. نتایج مقایسه غلظت کلی ترکیبات PAH بین جنس نر وماده بیانگر تجمع بیشتر در جنس نر با اختلافی معنی دار ۰۵ / ۰ > Sig نسبت به جنس ماده بود. همچنین ریسک خطر مرتبط با مصرفبافت عضله نسبت به ترکیبات PAH در گروه سنی بزرگسال مورد ارزیابی قرار گرفت. این مقدار در بازه ی ۱/۱×۱۰(۶-) - ۱۰(۵-) ×۵/۳ محاسبه شد. این مطالعه نشان داد در بافت عضله لابستر جنس نر، تجمع هیدروکربن های نفتی بیشتر از جنس ماده است. در زمینه ارزیابی ریسک خطر، مقدار مصرف بافت عضله لابستر در ایران نسبت به حد قابل قبول EPA در سناریوهای ۳۶۵ و ۱۵۶ روزه، دارایریسک متوسط بود.

خلیج فارس، لابستر سر پهن، Thenus orientalis ، ارزیابی ریسک، ترکیبات