الهام ربانی - دانشجوی دکتری، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
علیرضا موغلی - استاد، گروه مدیریت دولتی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران
آرش شاهین - استاد، گروه مدیریت، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران
نرگس عباسی - دانشیار، گروه آمار، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

بحران­ها رویدادهای ناگواری هستند که می­توانند منجر به افول سازمان­ها شوند. لذا پیشگیری از وقوع، آمادگی و رویارویی اثربخش با موقعیت بحرانی و بازگشت سریع به وضعیت عادی از وظایف مدیریت بحران می­باشد. هدف از این مقاله ارائه الگوی جامع مدیریت بحران سازمانی مبتنی بر رویکرد همپوشانی است. این پژوهش از نوع آمیخته (کیفی – کمی) است. در بخش کیفی با استفاده از روش کتابخانه­ای، ۱۱۴ مقاله از سالهای ۲۰۰۹ تا ۲۰۲۱ مطالعه و ۱۲۵ مولفه استخراج و سپس ۴۷ مولفه با استفاده از سه دور روش دلفی گزینش شده است. ۱۹ خبره بر اساس روش نمونه گیری گلوله برفی انتخاب شده­اند و آلفای کرونباخ در بخش کیفی برابر با ۹۴۷/۰ و ضریب کندال ۶۱۲/۰ می­باشد. در بخش کمی، مدل پژوهش در هفت عامل پیش از بحران، حین بحران، پس از بحران، پیش از بحران-حین بحران، حین بحران-پس از بحران، پس از بحران-پیش از بحران، پیش از بحران-حین بحران-پس از بحران بر اساس رویکرد همپوشانی و با استفاده از روش معادلات ساختاری دسته­بندی و برازش مدل با نرم­افزار آموس انجام گردیده است. در این بخش ۲۲۸ نفر از جامعه آماری شرکت پالایش نفت اصفهان بر اساس روش نمونه­گیری تصادفی طبقه­ای شرکت کرده­اند. نتایج نشان داد که مولفه­های شناسایی نوع بحران، مرحله عمر و نقاط آستانه بحران در ناحیه پیش از بحران-حین بحران، مولفه­های کنترل دسترسی به اطلاعات، تخصیص اختیارات کافی، مدیریت احساسات مخرب در ناحیه حین بحران-پس از بحران، مولفه­های تفکر استراتژیک در تمامی سطوح سازمان، شناسایی نقاط قوت و ضعف و اعتبار سازمان در ناحیه پس از بحران-پیش از بحران و مولفه­های صداقت، شفافیت، هماهنگی، تعهد افراد، آگاهی و اعتماد متقابل بین سازمانی در هر سه مرحله به صورت مشترک حائز اهمیت می­باشند. در پایان با کاربرد رویکرد تحلیلی اهمیت-عملکرد مشخص شد که عملکرد شرکت پالایش نفت اصفهان در مرحله پس از بحران مطلوب نمی­باشد.

مدیریت بحران سازمانی, رویکرد همپوشانی, رویکرد تحلیلی اهمیت-عملکرد