الهه توکلیان - دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه آزاد اسلامی شیروان، ایران
علی رضا افشاری - دانشیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی شیروان، ایران

تجارت خارجی را می تواند متشکل از سیاستها، اقدامات و ابزارهای دولتها برای توسعه تجارت خارجی و در کنار آن، مبادلاتتجارت خارجی دانست که تحقق عینی و بیرونی آن هستند. مبادلات از طریق عناصری از جنس رویه ها و ضوابط قانونی، فعالیتها، خدمات زیرساختها صورت می گیرند که وجوه و کارایی هریک از آنها در روانی و کارایی فرایند تبادل کالا تاثیرگذار است. تسهیل و توسعه تجارت خارجی به ویژه پس از مطرح شدن تجارت جهانی و مسائل وابسته به آن به عنوان یک ابزار سیاستی مهم در محیط بین المللی مورد توجه است. مطالعه حاضر به شناسایی و اولویت بندی راههای توسعه تجارت خارجی در کشورهای همسایه ایران با استفاده از روش دلفی فازی می پردازد. برای انجام این پژوهش علاوه بر مطالعه اسنادی از تکنیک دلفی جهت شناسایی و اولویت بندی راههای توسعه تجارت خارجی در کشورهای همسایه ایران بهره گرفته شده است. پانل خبرگان پژوهش، شامل خبرگان تجارت خارجی جمع آوری اطلاعات با استفاده از روش دلفی و دلفی فازی و از طریق ارسال پرسش نامه ها در سه مرحله انجام گردیده است. جهت دستیابی به اهداف پژوهش؛ ابتدا با مطالعات کتابخانه ای، تحلیل روابط تجاری ایران با کشورهای همسایه بررسی گردید و سپس با استفاده از روش دلفی در سه مرحله و نظر خواهی از طریق پرسش نامه ای با طیف پنج گانه لیکرت از ۲۰ نفر از خبرگان تجارت خارجی نظر خواهی شد. نتایج این مرحله نشان داد اعضاء پانل خبرگان بر روی شناسایی ۹۰ درصد از راهکارهای توسعه تجارت خارجی اشتراک نظر خود را اعلام کرده اند و تنها در ۴ مورد اتفاق نظر حاصل نشد و سپس راهکارهای شناسایی شده براساس مدل دلفی فازی اولویت بندی شدند که در این اولویت بندی راهکارهای مانند تحقیق برای ایجاد نوآوری در محصول؛ تحقیق و توسعه برای محصول صادراتی؛ تبادل نظر و امکان سنجی با هدف بی اثر کردن تحریم هاا؛ برگزاری تلاشهای دیپلماتیک؛ حل مشکلات مربوط به حوزه نقل و انتقال ارز؛ اصلاحات ساختاری در مقررات مرتبط؛ شناسایی بازارهای جایگزین در شرایط تحریم؛ فعال شدن بیشتر سازمان توسعه تجارت ایران؛ ایجاد نیروی متخصص بازاریابی محصول صادراتی ایجاد نیروی متخصص تبلیغات محصول صادراتی؛ فعال شدن بیشتر معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه؛ حل مشکلات نظام گمرکی کشور؛ تعیین مزیتهای صادراتی کشور؛ تقویت سندیکای کامیون داران برای صادرات؛ اتکا به رایزنان بازرگانی کارآمد و متخصص؛ حل موانع پیمان سپاری ارزی و ... از جمله راهکارهای بااهمیت از نظر کارشناسان و خبرگان تجارت خارجی می باشند.

تجارت خارجی، توسعه صادرات، روش دلفی فازی