حمید جوکار - دانشجوی کارشناسی ارشد گروه حقوق خصوصی،دانشکده علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی کازرون،کازرون، ایران

هدف از این پژوهش تبیین بدل حیلوله در رابطه با مالک و اموال در فقه و حقوق ایران می باشد. بدل حیلوله،غرامتی است که پس از متعذر شدن عین مضمونه به مالک آن پرداخت می شود. قانون مدنی ایران، به پیرویاز رای مشهور فقیهان، اصل پرداخت این غرامت را پذیرفته اما در خصوص حقوق و تکالیف مالک و ضامن پساز پرداخت بدل ساکت است؛ لذا وظیفه دادرس درباره این احکام، رجوع به فتاوی معتبر خواهد بود. بنای عقلادلیلی است که اعتبار و ارزش کافی در همه موارد تعذر عین و دال بر اخذ بدل را دارد. متفرع بر این ادعا،برای یافتن احکام و فروعات بدل حیلوله نیز باید به عرف رجوع کرد. هرچند بنای عقلا دلیلی است که درحوزه دلیل های مرسوم بررسی می شود، با قصد و اراده طرفین دو گونه ارتباط دارد: یکی در اهتمام ویژه آنبه اصل نیت، خواست و قصد آنان است؛ دیگری در راه هایی است که نیت و قصد طرفین، بی هیچ مانعشرعی، میتواند پیش روی نهد. مصالحه، فروش، بیع، هبه عین غصبی و ...گزینه هایی هستند که راه اثباتدر آنها هموار است.

بدل، حیلوله، فقه، مالک، اموال