عماد ولوی نسب - دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد رشته معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات-دانشگاه امام صادق علیه السلام
احمد ولوی نسب - دانشجوی مقطع دکترا رشته علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

یکی از مهمترین بزنگاه های تاریخی ایران انقلاب مشروطه می باشد. اتفاقی که همچنان در باب ریشه های شکل گیری، اهداف، نیروهای دخیلو هنجارهای عینی آن اتفاق نظری وجود ندارد. در این مقاله تلاش بر این است تا با کاربست چهارچوب نظری چهار مرحله ای اسپریگنر وتاکیدبر دو قشر روحانیت و روشنفکران به عنوان پیشران های انقلاب مشروطه بر این بازه از تحولات تاریخی کشورمان نگاهی نو افکنده شود. نتایجحاصله حکایت از آن دارد که در تحلیل های این دو: جامعه ایرانی از بحران هایی هم چون استبداد، فقر، واگذاری امتیازات متعدد به قدرت هایبزرگ، بی قانونی، مرکز گریزی و جدا شدن قسمت های عمده ای از ایران مواجه بوده است، در مرحله دوم هر دو گروه بر خصلت استبدادیحکام قاجار، بی قانونی، نفوذ و فشارهای دول خارجی به عنوان دلایل بحران تاکید دارند، در مرحله سوم روحانیون هدف از انقلاب مشروطه راعدالت خواهی و اجرای شریعت اسلامی می دانستند در حالی که روشنفکران بر آزادی، برابری، حقوق بشر، قانون اساسی و دموکراسی غربی (درلفافه اسلامی وغیر اسلامی) تاکید داشتند در مرحله چهارم روحانیون معتقد بودند که علاوه بر ایجاد محدودیت برای سلطنت، باید اجرای احکامشرعی در تمامی زمینه ها و نظارت بر سیاست های عرفی مد نظر قرار گیرد و روشنفکران بر حقوق بشر و قانون اساسی و آزادی و برابری بهعنوان محتوای قابل پیگیری در مشروطه تاکید می کردند.روش مورد استفاده در مقاله ترکیبی از روش کیفی "تحلیل محتوا و مطالعه اسناد ومتون" است.

روحانیت، روشنفکران، انقلاب مشروطه، قانون، دموکراسی، عدالت