نغمه برزانی - دانشجوی کارشناسی ارشد رفتار حرکتی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد مشهد، ایران
امیر مقدم - استادیار گروه علوم ورزشی، واحد مشهد، دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران

هدف مطالعه حاضر بررسی اثربخشی شیوه های مختلف بازی درمانی فردی و گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر مهارتهای اجتماعی کودکان کم توان ذهنی بود. جامعه آماری این پژوهش را کلیه کودکان ۷ تا ۱۰ ساله مدارس استثنایی شهرستان مشهد در سال تحصیلی ۱۴۰۰ - ۱۴۰۱ تشکیل دادند. در این پژوهش ۳۶ کودک کم توان ذهنی با استفاده از روش نمونه گیری هدفمند بر اساس شناسنامه پزشکی و تحصیلی دانش آموزان انتخاب شد. ملاک ورود و انتخاب دانش آموزان به عنوان کم توان ذهنی بهره هوشی بین ۵۰ تا ۷۰ بود. افراد پس از انتخاب در سه گروه ۱۲ نفری شامل؛گروه های بازی های فردی، بازی های گروهی و کنترل به شیوه تصادفی جایگزین شد. پژوهش حاضر از نوع کاربردی و نیمه تجربی بود. برای اجرای پژوهش در اولین مرحله، پرسشنامه های مهارتهای اجتماعی کودکان به عنوان پیش آزمون توسط والدین کودکان تکمیل شد. در مرحله بعدی مداخله بازی درمانی فردی و گروهی مبتنی بر رویکرد شناختی- رفتاری توسط دو روان شناس دوره دیده و مسلط در حوزه بازی درمانی در ۱۲ جلسه ۶۰ تا ۷۵ دقیقه ای هر هفته سه جلسه انجام شد. در این مدت گروه کنترل هیچ مداخله ای در زمینه بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری دریافت نکرد. بعد از آخرین جلسه تمرینی، والدین و کودکان در پس آزمون شرکت کردند. آزمون تحلیل کوواریانس و آزمون تعقیبی ال اس دی استفاده شد. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار Spss۲۱ و Excel استفاده شد. سطح معنی داری برای تمامی فرضیه ها کمتر از ۵ صدم در نظر گرفته شد. یافته ها نشان داد؛ هر دو روش بازی درمانی فردی و گروهی با رویکرد شناختی – رفتاری بر مهارت های اجتماعی کودکان کم توان ذهنی تاثیر معنی داری دارند و سبب بهبود شاخص های یاد شده شده اند. همچنین یافته ها نشان داد روش بازی درمانی گروهی نسبت به بازی درمانی فردی سبب بهبود بیشتری در شاخص مهارت های اجتماعی کودکان کم توان ذهنی شده است ( ۰۰۱ / ۰ = p ). نتایج حاصل از این پژوهش بر اهمیت استفاده بازی درمانی مبتنی بر رویکرد شناختی-رفتاری بر بهبود مهارت های اچتماعی کودکان کم توان ذهنی تاکید دارد.

بازی های فردی و گروهی/ بازی درمانی/رویکرد شناختی – رفتاری/ رشد اجتماعی/کودکان کم توان ذهنی