زینب مسعودی همت آبادی - دانشجوی دکتری، دانشکده اصول الدین، تهران، ایران، دانشجو
محمد هادی امین ناجی - دانشیار، گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

مقایسه دیدگاه علامه طباطبایی و جارالله زمخشری در رابطه با «چندبعدی بودن زبان قرآن» و روش های تفسیری آن ها در راستای کشف معانی باطنی آیات پرداخته است. علامه طباطبایی ضمن اعتقاد به سبک خاص و منحصر به فرد قرآن کریم که سبب می شود معنای آن محدود به ظاهر نبوده، بلکه دارای معانی باطنی عمیق  و لایه های درونی باشد، به عنوان مفسر تلاش نموده تا با روش هایی به معانی باطنی کلام خداوند دست یابد. زمخشری نیز هرچند  به صورت مستقیم به چندبعدی بودن زبان قرآن اشاره نداشته، اما مراجعه به آثار او نشان می دهد که  او نیز با روش های متعددی در پی گذر از معانی ظاهری آیات و دستیابی به معانی باطنی بوده است. گستردگی روش ها و علوم به کار رفته در هر دو تفسیر المیزان و الکشاف، بررسی تمامی آن ها را دشوار می نماید، تعدادی از این روش ها که در پژوهش حاضر بررسی شدند عبارتند از: شرح و تبیین لغات، استفاده از علوم ادبی و بلاغی مانند استعاره، کنایه و تشبیه، استناد به روایات و قرائات متفاوت. با وجود تفاوت های جزئی در روش های تفسیری المیزان و الکشاف، هر دو مفسر با استفاده نسبی از علوم متفاوت، برای رسیدن به ابعاد وسیع و متفاوت آیات کلام الله تلاش نموده اند.

قرآن, زبان قرآن, زبان چندبعدی قرآن, علامه طباطبایی, زمخشری