امید قلخانی - دانشجوی دکتری زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.
مریم ایرجی - استادیار زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
فائزه فرازنده پور - استادیار زبان‎شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

پژوهش حاضر براساس واج‎شناسی بهینگی، به رفع التقای واکه در ارتباط با کوتاه‎شدگی واکه‎ای در زبان کردی و فارسی، پرداخته است. مجموعه فیلم‎ها، سریال‎ها و متون نوشتاری، پیکره پژوهش حاضر را تشکیل داده است، براساس تجزیه و تحلیل داده‎ها، نگارندگان نتیجه گرفته‎اند که دو زبان فارسی و کردی برای رفع التقای واکه در برخی محیط‎های آوایی، از غلت‎سازی به‎شیوه کوتاه‎شدگی واکه‎ای استفاده می‎کنند. در زبان فارسی برای رفع التقای واکه، دو واکه افراشته /i/ و/u/  براثر غلت‎سازی ازراه کوتاه‎شدگی واکه‎ای به‎ترتیب به یک واکه کوتاه و یک همخوان غلت /j/ و/w/  تبدیل می‎شوند. در زبان کردی میانی، فرایند غلت‎سازی در واکه‎های افراشته /i:،u: /  و نیمه‎افراشته /ē:،ō: /  رخ می‎دهد؛ همچنین، غلت‎سازی در زبان فارسی با تغییر کمی در واکه کشیده /i:/ و تغییر کمی و کیفی در واکه کشیده /u:/ همراه است. درمقابل، غلت‎سازی در زبان کردی میانی تنها با تغییر کمی در واکه‎های کشیده همراه است. تحلیل بهینگی نیز مشخص کرد که عامل اصلی در رفع التقای واکه در هردو زبان فارسی و کردی میانی، الزام به وجود آغازه در ساختار هجایی آن‎ها است. در بافت‎هایی که در آن‎ها غلت‎سازی ازراه کوتاه‎شدگی واکه‎ای رخ می‎دهد، محدودیت‎های فعال مشترک در زبان فارسی و کردی میانی عبارت است از:  .AGREE(place); ONSET; MAX; DEP; IDENT (µ

التقای واکه ای, غلت سازی, کوتاه‎شدگی واکه ای, بهینگی, زبان فارسی, زبان کردی