ارزیابی تنوع ژنتیکی صفات مورفولوژیکی و فنولوژیکی در ارقام مختف سویا در استان البرز

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: سویا با دارا بودن مقادیر بالایی از روغن و پروتئین به عنوان یکی از دانه های روغنی با ارزش غذایی زیاد در جهان محسوب می شود. به منظور بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه از نظر سازگاری با شرایط آب و هوایی مختلف، وجود جمعیت متنوع جهت اجرای برنامه های اصلاحی حاثز اهمیت است که به دنبال آن زمینه لازم برای معرفی ارقام جدید هموار گردد. مواد و روش ها: به­ منظور مشخص کردن تنوع ژنتیکی موجود در ژرم پلاسم جدید سویا و کسب اطلاعات در جهت تبیین راهبردهایی برای برنامه های اصلاحی آینده، ۱۱۹ ژنوتیپ جدید وارداتی سویا (دریافت شده از بانک ژن گیاهی کشور استرالیا) در قالب طرح آگمنت با چهار شاهد (سامان، کتول، کوثر و سحر) در منطقه کرج مورد بررسی قرار گرفتند. هر ژنوتیپ بر روی یک خط ۲ متری کشت گردید. این ژنوتیپ ها از نظر صفات فنولوژیک و مورفولوژیک از جمله ارتفاع بوته و تعداد گره، تعداد شاخه های فرعی، تعداد غلاف در شاخه های فرعی و در بوته، تعداد دانه در هر بوته، عملکرد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیک تک بوته، درصد روغن و پروتئین مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها: بر اساس نتایج حاصل از بررسی پارامترهای آماری در بین کلیه ژنوتیپ های وارداتی مورد بررسی در منطقه کرج بیشترین مقدار ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به عملکرد دانه تک بوته (۸۴/۲۳)، تعداد غلاف نابارور (۷۵/۸) و تعداد دانه در تک بوته (۷۵/۲۸) و کمترین ضریب تنوع فنوتیپی مربوط به درصد پروتئین (۳/۹۶)، درصد روغن (۴/۲۷) و تعداد روز تا رسیدگی کامل (۹/۳۳) بودند. مقایسه میانگین ها برای عملکرد تک بوته در کرج نشان داد که ژنوتیپ های Clark curly pubesce، GH ۶۶-۶-۱۴، Seedmakers ۱-E،Delmar  دارای بیشترین عملکرد دانه در بوته به ترتیب ۵۷/۲۸، ۵۱/۲۸، ۴۳/۶ و ۳۷/۰۷ گرم بودند. نتایج تجزیه خوشه نشان داد که ژنوتیپ های مورد ارزیابی برای کلیه صفات مورد ارزیابی به چهار گروه تقسیم بندی شدند که گروه ۱، ۲، ۳ و ۴ به ترتیب شامل ۲۳، ۴۹، ۸ و ۹ ژنوتیپ بودند. نتیجه گیری: ژنوتیپ­ های GH ۶۶-۶-۱۴،  Valder، GH ۶۶-۶-۶، Seedmakers ۱-E، Lee late  و Clark curly pubesce از نظر صفات عملکرد و اجزای آن نسبت به شاهدها برتری داشتند و می توانند این قابلیت را داشته باشند که در برنامه های اصلاحی مورد استفاده قرار گیرند.

Keywords:

Agronomical traits , Clustering , Oil seed crops , دانه های روغنی , صفات زراعی , گروه بندی