شبنم کامیاب - Department of Genetics and Plant Breeding, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
خلیل عالمی سعید - Department of Plant Production and Genetics, Khuzestan Agricultural Sciences and Natural Resources University, Ahvaz, Iran
محمد رضا اصلاحی - Department of Plant Production and Genetics, Khuzestan Agricultural and Natural Resource Research and education Center, Areeo, Ahvaz, Iran
محمد مرادی - Department of Plant Production and Genetics, Shoushtar Branch, Islamic Azad University, Shoushtar, Iran

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: با توجه به اهمیت شوری در گندم و ماهیت چندژنی این صفت، پژوهش حاضر با هدف بررسی بیان ژن­ های کلیدی دخیل در پاسخ گندم به تنش شوری و بازسازی شبکه­ ژنی آنها انجام شد. مواد و روش­ ها: در این مطالعه، بیان ژن­ های کلیدی (HKT، DREB، bZIP، NAC و WARKY) دخیل در پاسخ سه رقم گندم (افلاک، ارگ و سیروان) در دو سطح شوری (۱۴ و ۲۱ دسی­ زیمنس بر متر) به­ صورت آزمایش فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی در سه تکرار بررسی شدند. در نهایت، شبکه ژنی آنها به ­­وسیله نرم­ افزار Pathway Studio ۹.۰ ترسیم شد. یافته­ ها: آنالیز بیان ژن­ های HKT، DREB، bZIP، NAC، WARKY حاکی از سطح افتراقی آنها تحت شرایط شوری در ارقام گندم بود بطوری­ که اغلب بیان آنها در اراقام مقاوم افلاک و نیمه ­مقاوم ارگ افزایش درحالی­که در رقم حساس سیروان کاهش یافتند. شبکه ژنی نیز آشکار ساخت که این ژن­ها به­ عنوان اجزاء درگیر در فرایندهای تنظیمی و انتقالی از طریق میان­ کنش با پروتئین کینازها و پروتئین فسفاتازها نقش مهمی در پاسخ گندم به تنش شوری ایفا می­ کنند. نتیجه­ گیری: بر اساس یافته ­های حاصل از این مطالعه می ­توان نتیجه گرفت که پاسخ گندم به تنش شوری به­ وسیله شبکه پیچیده­ای از ژن ­های تنظیمی مانند فاکتورهای رونویسی، ترانسپورترها، پروتئین کینازها، پروتئین فسفاتازها، و غیره کنترل می­ شود که از آنها می­ توان در تحقیقات آینده به­ نژادی گندم استفاده کرد.

Gene network, Salinity, Transcription regulation, Wheat, تنظیم رونویسی, شبکه ژنی, شوری, گندم