ایوب امیدی - دانش آموخته دکتری زبان و ادبیات فارسی دانش گاه شهید بهشتی، تهران، ایران

     در باورهای پیشینیان خودکشی، جنبه مذهبی داشته و با اهداف مختلفی انجام می­شده است. افراد باور داشتند با پیش کش کردن جان خود به خدایان، خدمت می­کنند و مرگشان باعث بهره­مندی و رفاه جامعه می­شود یا با معشوق و ولی­نعمت خود در جهان پس از مرگ، پیوند می­یابند و به بهشت می­روند. به همین دلیل با اعتماد قلبی و اشتیاق به استقبال مرگ می­رفتند. این پژوهش می­کوشد به روش توصیفی-تحلیلی به بررسی شیوه­های خودکشی در متون حماسی (تا قرن هفتم) بپردازد. نتایج نشان می­دهد: خودکشی، عملی خودخواسته و یکی از مصادیق قربانی انسان است و مصادیق آن در شاهنامه و گرشاسپ­نامه نسبت به سایر متون حماسی برجسته­تر است. خودکشی در متون حماسی به پنج روش زهر خوردن، خون ریختن (بریدن سر و دریدن پهلو)، پایین انداختن خود از بارو (دژ)، خودسوزی، و امتناع از خوردن و آشامیدن (گرسنگی) انجام می­شود و از این میان، خودکشی به شیوه خون ریختن نسبت به سایر شیوه­های آن نمود بیش تری دارد و به نظر می­رسد این امر، ریشه در اندیشه تاثیر خون در حاصل خیزی و باروری طبیعت دارد. در مورد بسامد و تفاوت مقاصد خودکشی در شاهنامه و گرشاسپ­نامه نیز می­توان گفت: موارد خودکشی در شاهنامه بسامد بیش تری نسبت به گرشاسپ­نامه دارد؛ اما اهداف آن در گرشاسپ­نامه نسبت به شاهنامه متنوع­تر است؛ خودکشی در شاهنامه اغلب به منظور سوگواری فرزند و نزدیکان و دفع تهمت انجام می­شود در حالی­که این عمل در گرشاسپ­نامه اغلب با هدف باروری و فراوانی طبیعت، رضایت بتان، پیش­بینی حوادث آینده و جلب رضایت خداوند انجام می­گیرد.

متون حماسی, خودکشی, مذهب, قربانی, نظریه های آیین قربانی