فریبا شمسی - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، واحدنجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی ، نجف آباد، ایران
محبوبه خراسانی - دانشیار زبان و ادبیات فارسی ،واحدنجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
شهرزاد نیازی - استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحدنجف آباد،دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران

چکیده   از داستان رستم و سهراب، به دلیل بهره­مندی از عناصر دراماتیک و جذابیت­های داستانی، تاکنون نمایش­نامه، اپرا و فیلم­نامه­هایی بسیار اقتباس شده است. این داستان از برجسته­ترین و تامل برانگیزترین داستان­های شاهنامه است که در آن پدر و پسر به حکم سرنوشت، در برابر یک­دیگر قرار می­گیرند. یکی از این اقتباس­ها، پویانمایی «رستم و سهراب» به کارگردانی کیانوش دالوند در سال ۱۳۹۲ است. ازآن جاکه ساخت پویانمایی در کشور ما نوپاست و نیاز به زیرساخت­هایی دارد که به اعتقاد نویسندگان این جستار مهم­ترین آن فیلم­نامه است؛ لذا بر آن شدیم تا فیلم­نامه این پویانمایی را با معیارهای کتاب چگونه از هر چیزی فیلم­نامه اقتباس کنیم؟ اثر ریچارد کریوولن که مهم­ترین مرجع نگارش فیلم­نامه­های اقتباسی است، مقایسه کنیم تا به هدف این پژوهش که کمک به نگارش اصولی و یافتن لغزش­های فیلم­نامه­های اقتباسی از آثار کهن ادبیات این مرزوبوم است، بر اساس نمونه موردی حاضر دست یابیم. از این منظر با مقایسه اصل داستان در شاهنامه و پویانمایی، این نتیجه به دست آمده است که متن شاهنامه منطبق با الگوی ساختاری- محتوایی کریوولن است؛ ولی فیلم­نامه پویانمایی اقتباسی، کم­و­کاستی­هایی دارد که عبارت است از: نپرداختن به تبیین نوع اقتباس، در نظر نگرفتن روح داستان، تغییر ناگهانی پایان داستان بدون فراهم آمدن زمینه­های آن از پیش، تغییر درون­مایه اثر، عدم معرفی آفریننده داستان. ضمن این­که با این دگرگونی، اثر را از ژانر اصلی حماسی-تراژدی خود خارج کرده، باعث ایجاد شبهه نوعی تحریف در داستانی چنین محبوب شده است.

شاهنامه, تراژدی, رستم و سهراب, پویانمایی, الگوی اقتباس کریوولن, کیانوش دالوند