کبری بهمنی - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، دورود، ایران.

نظام تعامل و تطبیق در مواجهه پوران­دخت و اسکندر کبرا بهمنی* استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد دورود، دانش­گاه آزاد اسلامی، دورود، ایران. تاریخ دریافت: ۲۵/۱۱/۱۳۹۶ تاریخ پذیرش: ۱۵/۵/۱۳۹۷ چکیده قصه­های عامیانه بلند در بردارنده فضاهای ارزشی و اشکال روایی است که اگرچه در ارتباط تنگاتنگ با حماسه ملی­اند، به تناسب بازسازی قصه در طول دوره­های مختلف و حضور نقال، عناصر و گفتمان­های عصرهای مختلف را در خود پذیرفته و الگوهای معنایی خود را به تناسب شرایط مختلف تغییر داده­اند. به تبع این ویژگی بخشی از کار روایت­شناسی، بررسی نحوه برخورد قصه با فضاهای ارزشی جدید است. زمانی که مبنا را بر باور نظام­بودگی متن قرار می­دهیم از بررسی روش برخورد متن با داده­های تازه و تنظیم آن­ها ناگزیریم. روی­کرد نشانه­معناشناسی از طریق تقلیل روایت به ساختارهای انتزاعی و نحوه سازمان­دهی آن­ها علاوه بر بررسی فرایندهای هم­نشینی و جانشینی در ژرف­ساخت و روساخت، می­تواند انواع نظام­های گفتمانی را در متن تفکیک و تحلیل کند. بخش اسکندرنامه در کتاب داراب­نامه طرسوسی یکی از متفاوت­ترین اسکندرنامه­های ادب فارسی است و داستان چالش دو گفتمان ایرانی و اسلامی راجع به اسکندر را نشان می­دهد. با توجه به روی­کرد نشانه­معناشناسی، پرسشی که نویسنده در پژوهش حاضر در پی پاسخ­گویی به آن است، چگونگی تعامل قصه با داده­های تازه­ای است که در آن گنجانده شده­ است. فرایند هم­نشینی نشانه­ها در نحو روایی، بیان­گر اجزایی است که با پیرنگ داستان ارتباط ساختاری ندارد. بنابراین ابتدا اصول ثابت و جهانی دستور زبان روایت، بررسی و سپس نظام­های گفتمانی دیگر و سازوکار تولید معنا در آن­ها نشان داده شده می­شود. * . bahmanikobra@yahoo.com

کلیدواژه ها:روایت, نشانه معناشناسی, نظام تطبیق, داراب نامه طرسوسی, پوران-دخت