صفا کاظمیان مقدم - دانشگاه فردوسی مشهد
فرزاد قائمی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

آرکائیسم حماسی (مشخصه اصلی سبک قیصرنامه ادیب پیشاوری) صفا کاظمیان مقدم* دانش­جوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانش­گاه فردوسی مشهد، ایران.   فرزاد قائمی** استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانش­گاه فردوسی مشهد، ایران.  (نویسنده مسوول) تاریخ دریافت: ۱۱/۱۰/۱۳۹۶ تاریخ پذیرش: ۶/۱۲/۱۳۹۶ چکیده آرکائیسم حماسی نوعی از کاربرد هم­زمان حماسه به عنوان سبکی فخیم و تاثیرگذار هم­راه با شکلی از کهن­گرایی است که به تشخص زبان و بیان شاعر می­انجامد. منظومه حماسی قیصرنامه اثر ادیب پیشاوری نیز نمونه کامل استفاده از الگوی حماسه به هم­راه کهن­گرایی در سطح واژگانی، نحوی و بلاغی است. این حماسه تاریخی بیش از هر اثر دیگری در دوران خود، به سنت­های زبانی- ادبی پیشینان تاسی جسته است و علی­رغم روایت یکی از نوین­ترین اتفاقات تاریخ معاصر خود، برای پای­بندی به زبان خراسانی شعر حماسی کوشیده، زبان اثرش تا جای ممکن به نمونه معیار ژانر اثر (شاهنامه فردوسی) وفادار باشد. یکی از عوامل اصلی حفظ زبان حماسی قیصرنامه، باستان گرایی بوده است. این مقاله جنبه­های مختلف آرکائیسم حماسی در قیصرنامه ادیب پیشاوری را بررسی و این نتیجه را در این خصوص حاصل کرده است که این کیفیت در شعر ادیب در سه سطح واژگانی، نحوی و بلاغی «فردیت سبکی» یافته است. واژه سازی با اصطلاحات جدید سیاسی، اجتماعی و نظامی، بازسازی نحو خراسانی و خلق تصاویر مرکب مبتنی بر تشبیهات حماسی کهن از رئوس باستان گرایی در قیصرنامه بوده است.   * .  safakazemian@gmail.com ** .  farzadghaemi@gmail.com

کلیدواژه ­ها: باستان گرایی (آرکائیسم), قیصرنامه ادیب پیشاوری, سبک, سطح واژگانی, سطح نحوی, سطح بلاغی